Sữa giả tràn lan: Lỗ hổng quản lý và niềm tin lung lay của người dân

Lâm Trực@

Hà Nội, 18/04/2025 – Một đường dây sản xuất và phân phối sữa giả quy mô lớn vừa bị Bộ Công an triệt phá, phơi bày những lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống quản lý an toàn thực phẩm tại Việt Nam. Với gần 600 loại sữa giả được tiêu thụ trong suốt 4 năm, vụ việc không chỉ gây chấn động dư luận mà còn làm dấy lên nỗi lo về sức khỏe cộng đồng và niềm tin của người tiêu dùng.

Theo cơ quan điều tra, hai doanh nghiệp đứng sau vụ việc là Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group. Các sản phẩm sữa giả, chủ yếu nhắm vào trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh tiểu đường và suy thận, có chất lượng chỉ đạt dưới 70% so với công bố. Với doanh thu ước tính 500 tỷ đồng, hàng chục triệu lon sữa giả đã được đưa ra thị trường, gây ra những nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe người dùng.

Hậu quả nghiêm trọng và sự hoang mang của người dân

Sữa giả không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là mối đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Trẻ em sử dụng các sản phẩm này có nguy cơ chậm phát triển thể chất và trí tuệ do thiếu hụt dinh dưỡng. Phụ nữ mang thai đối mặt với nguy cơ sinh non hoặc thai nhi kém phát triển, trong khi người bệnh tiểu đường và suy thận có thể thấy tình trạng bệnh lý trầm trọng hơn. Quy mô thiệt hại, cả về sức khỏe lẫn kinh tế, vẫn chưa thể đánh giá đầy đủ.

Người tiêu dùng, đặc biệt là các nhóm dễ tổn thương, đang rơi vào trạng thái hoang mang. “Chúng tôi chỉ muốn mua được sản phẩm an toàn cho con cái và gia đình, nhưng giờ đây không biết tin vào đâu,” chị Nguyễn Thị Lan, một bà mẹ hai con tại Hà Nội, chia sẻ.

Lỗ hổng quản lý và “trò chơi” đổ lỗi

Vụ việc đã làm lộ rõ những bất cập trong hệ thống quản lý an toàn thực phẩm. Thay vì nhanh chóng làm rõ trách nhiệm, các cơ quan chức năng dường như đang mắc kẹt trong vòng xoay đổ lỗi. Bộ Công Thương khẳng định không chịu trách nhiệm trực tiếp đối với các sản phẩm sữa bổ sung vi chất dinh dưỡng, thực phẩm chức năng hay dược phẩm đặc biệt, và chuyển trách nhiệm này sang Bộ Y tế. Trong khi đó, Bộ Y tế cho rằng việc quản lý an toàn thực phẩm là nhiệm vụ liên ngành, được phân công cho nhiều bộ và chính quyền địa phương theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP.

Cơ chế cho phép doanh nghiệp tự công bố sản phẩm, được thiết kế để giảm thủ tục hành chính, đã trở thành kẽ hở lớn. Các doanh nghiệp như Rance Pharma và Hacofood Group đã lợi dụng quy định này để đưa ra thông tin sai lệch về chất lượng sản phẩm mà không bị kiểm nghiệm trước khi lưu hành. Việc hậu kiểm, vốn thuộc trách nhiệm của địa phương, dường như cũng không được thực hiện hiệu quả.

Tình trạng “đá bóng” trách nhiệm không chỉ xuất hiện trong vụ sữa giả mà còn trong nhiều vụ việc liên quan đến thuốc giả và thực phẩm chức năng kém chất lượng. Các sản phẩm giả mạo, từ tổ yến đến đông trùng hạ thảo, liên tục qua mặt cơ quan chức năng, được quảng cáo rầm rộ và phân phối rộng rãi qua mạng xã hội và các kênh bán lẻ.

Cần hành động khẩn cấp

Vụ sữa giả là lời cảnh báo nghiêm khắc về sự cần thiết phải cải cách hệ thống quản lý nhà nước. Một bộ máy cồng kềnh với các chức năng chồng chéo, thiếu minh bạch trong phân định trách nhiệm, đã tạo điều kiện cho các hành vi vi phạm kéo dài mà không bị phát hiện.

Các chuyên gia kêu gọi áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quản lý chất lượng, chẳng hạn như ISO 9001:2015, để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động của các cơ quan nhà nước. Đồng thời, cần khẩn trương sửa đổi các quy định pháp luật, đặc biệt là về hậu kiểm sản phẩm, để bịt kín những kẽ hở mà doanh nghiệp lợi dụng.

Bộ Y tế và Bộ Công an đang đề xuất sửa đổi Bộ luật Hình sự, tăng mức xử phạt đối với các hành vi sản xuất và kinh doanh hàng giả. Tuy nhiên, các biện pháp này cần được triển khai đồng bộ và nhanh chóng để lấy lại niềm tin của người dân.

Người dân cần gì?

Trong bối cảnh niềm tin bị lung lay, người tiêu dùng không quan tâm đến việc ai phải chịu trách nhiệm mà chỉ mong muốn được sống trong một môi trường an toàn, nơi thực phẩm và sản phẩm tiêu dùng được kiểm soát chặt chẽ. “Chúng tôi không cần lời giải thích, chúng tôi cần hành động,” anh Trần Văn Hùng, một người dân tại TP.HCM, bức xúc nói.

Vụ sữa giả không chỉ là một scandal kinh tế mà còn là bài học đắt giá về trách nhiệm của các cơ quan quản lý. Nếu không có những thay đổi kịp thời, những vụ việc tương tự sẽ tiếp tục xảy ra, và người dân sẽ tiếp tục là nạn nhân của sự thiếu minh bạch và vô trách nhiệm.