Quan điểm sai lệch của ông Lê Anh Tú (Thích Minh Tuệ) về việc học trong nhà trường

Lâm Trực@

Quảng Ninh, 21/3/2025 – Những phát biểu gần đây của ông Lê Anh Tú, người tự xưng là Thích Minh Tuệ, về việc học ở trường lớp chỉ mang lại “đau khổ và phiền não” đã gây ra tranh cãi gay gắt tại Việt Nam, làm dấy lên làn sóng chỉ trích từ cộng đồng giáo dục và các nhà nghiên cứu Phật giáo. Ông Tú, một nhân vật tự nhận đang thực hành lối sống khổ hạnh, tuyên bố rằng việc học từ thầy cô chỉ dẫn đến khổ đau, trong khi “đi tu” mới có thể xóa bỏ những điều này. Những lời nói này không chỉ bị xem là xúc phạm đến các nhà giáo mà còn bị đánh giá là sai lệch nghiêm trọng so với giáo lý nhà Phật, vốn không cấm đoán việc học tri thức thế gian mà thậm chí còn khuyến khích nếu điều đó phục vụ mục đích phát triển trí tuệ và đạo đức.

Theo các chuyên gia về Phật giáo, giáo lý của Đức Phật không bao giờ xem việc học ở trường lớp là nguồn gốc của đau khổ. Trong Kinh Tăng Chi Bộ (Aṅguttara Nikāya), Đức Phật khuyến khích người học phân biệt giữa tri thức có lợi và tri thức vô ích, thay vì chạy theo kiến thức chỉ để tranh cãi hay khoe mẽ. Một câu trong Kinh Pháp Cú (Dhammapada), câu 282, được trích dẫn rộng rãi: “Trí tuệ phát sinh từ sự học hỏi và thực hành giáo pháp. Người có trí, dù học ít mà biết hành đạo, vẫn đáng quý hơn kẻ học nhiều mà không thực hành.” Lời dạy này, theo Tiến sĩ Thích Nguyên Hạnh, một nhà nghiên cứu Phật học, không hề phủ nhận giá trị của học vấn mà chỉ nhấn mạnh rằng việc học cần đi đôi với thực hành đạo đức để tránh rơi vào tham, sân, si.

Các nguồn kinh điển khác cũng cho thấy Đức Phật không bài xích tri thức thế gian. Trong Kinh Bồ Tát Bổn Hạnh (Jātaka), Đức Phật từng trải qua nhiều kiếp sống làm thầy giáo, học giả, và thậm chí là vua để giúp dân chúng, chứng minh rằng tri thức thế gian có thể là công cụ hỗ trợ cho hành trình giác ngộ nếu được sử dụng đúng cách. Trong Kinh Tứ Thập Nhị Chương, Đức Phật nhấn mạnh: “Học nhiều mà không tu thì chẳng khác gì người đếm tiền cho kẻ khác, tự mình không hưởng lợi gì.” Những lời dạy này, theo các nhà nghiên cứu, không phải là lời chê bai việc học mà là lời nhắc nhở về sự cân bằng giữa học vấn và thực hành đạo lý.

Phát biểu của ông Tú không chỉ bị coi là sai lệch về mặt giáo lý mà còn gây tổn thương đến hàng triệu giáo viên tại Việt Nam, những người đang ngày đêm truyền đạt tri thức cho thế hệ trẻ. Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng đã xác nhận rằng ông Lê Anh Tú không phải là tu sĩ chính thức, không thuộc tự viện nào, và chỉ tự xưng danh hiệu Thích Minh Tuệ để hành xử theo cách riêng. “Những lời nói thiếu cân nhắc của ông Tú không đại diện cho tinh thần từ bi và trí tuệ của Phật giáo,” một thành viên của Giáo hội Phật giáo Việt Nam cho hay. “Người tu hành chân chính cần giữ tâm từ bi, không nói lời gây tổn thương, và phải có hiểu biết sâu sắc về giáo pháp.”

Các nhà phân tích cũng chỉ ra rằng việc một bộ phận người dân tôn sùng ông Tú như “Phật sống” là một hiện tượng đáng lo ngại, phản ánh sự thiếu hiểu biết về giáo lý nhà Phật. Trong Kinh Trường Bộ (Digha Nikāya), Đức Phật từng cảnh báo: “Người không hiểu rõ giáo pháp, không sống theo giới-định-tuệ, mà tự xưng mình là bậc giác ngộ, thì chỉ gây thêm mê lầm cho bản thân và người khác.” Ông Tú, người từng thừa nhận mình chỉ đang “tập học,” không có dấu hiệu chứng ngộ hay đạt được thành tựu tâm linh cao siêu, khiến việc tôn sùng ông trở thành một biểu hiện của sự mê tín, đi ngược lại tinh thần sáng suốt mà Phật giáo đề cao.

Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang nỗ lực xây dựng nền tảng tri thức cho thế hệ trẻ, những phát biểu sai lệch như của ông Tú không chỉ gây hiểu lầm về giá trị của học vấn mà còn làm suy giảm niềm tin vào vai trò của các nhà giáo. Các chuyên gia kêu gọi cộng đồng nhìn nhận lại hiện tượng này trên tinh thần khách quan và dựa vào giáo lý chính thống của Phật giáo để tránh những mê muội không đáng có. “Học để hiểu biết, tu để giải thoát, và sống với tâm từ bi – đó mới là con đường mà Đức Phật đã chỉ dạy,” Tiến sĩ Thích Nguyên Hạnh kết luận.