Về phát biểu "Rất đau lòng khi Việt Nam phải chi tỉ USD nhập khẩu muối" của Đại biểu Nguyễn Anh Trí -

Chiều nay tại Quốc hội, trong phiên chất vấn Bộ trưởng Lê Minh Hoan, đại biểu Nguyễn Anh Trí nói rằng: Việt Nam có biển như thế này, nắng như thế này, kinh nghiệm của nhân dân làm muối như thế này, mà vẫn phải bỏ cả tỉ USD nhập khẩu muối, ông cảm thấy rất đau lòng.

Tôi vô cùng ngạc nhiên với cái vốn hiểu biết này của ông Nguyễn Anh Trí.

Tôi sinh ra ở Hải Hậu, cách biển chỉ 5 km, vì thế thuở bé mỗi khi ra biển, tôi luôn được chứng kiến những cánh đồng muối rộng miên man, Sau này, những cánh đồng muối biến mất gần hết, chuyển đổi thành các đầm nuôi tôm.

Cách đây 15 năm, khi mới vào làm phóng viên ở Thời báo Kinh tế Việt Nam chừng 2 năm, tôi cũng vì hiểu biết kém và mơ hồ, cùng với nỗi cám thán về những cánh đồng muối quê mình đã biến mất, nên cũng đặt ra câu hỏi: tại sao Việt Nam có hơn 3000 km bờ biển, mà phải nhập khẩu muối.

Và với cái ý nghĩ nông cạn đó, tôi đã tìm đến phỏng vấn ông Lê Nguyên Chương- khi đó là Phó Tổng giám đốc Tổng công ty muối Việt Nam, để rồi làm bài phỏng vấn với tựa đề: “Nghịch lý nhập khẩu muối”.

Vài năm sau đó, tôi mới biết rằng, nước Lào chẳng có mét biển nào, nhưng lại là quốc gia xuất khẩu muối lớn trên thế giới. Để rồi từ đó, hiểu ra rằng, muối mỏ vừa có độ tinh khiết cao, mà chẳng phải đem nước ra phơi để lấy muối. Trên thế giới, có rất nhiều mỏ muối lộ thiên, chỉ cần bóc đi một lớp đất, đem máy xúc đến, mỗi nhát xúc là cả tấn muối đổ lên ô tô. Chính vì thế, muối mỏ giá thành rẻ chỉ bằng 1/20 so với muối sản xuất từ nước biển, lại sạch hơn muối làm từ nước biển rất nhiều. Với những mỏ muối nằm sâu dưới lòng đất, thì chi phí khai thác sẽ cao hơn những vẫn thấp hơn nhiều so với sản xuất muối từ nước biển (những mỏ sâu trong lòng đất, thường khai thác bằng cách khoan đường ống, bơm nước xuống hòa vào muối mỏ tạo thành hỗ dịch lỏng, sau đó hút lên).

Việt Nam không có mỏ muối, phải lấy nước biển để làm muối. Trong nước biển tại Việt Nam, chỉ có chứa 3,5% là muối. Mỗi ruộng muối của nông dân đem phơi cả ngày cũng chỉ được chục kg muối, làm sao nuôi sống nổi diêm dân mà làm.

Đến như cái xứ sở “biển chết”, thì độ mặn trong nước biển lên tới 33,7% – tức là cao gấp gần 10 lần so với hàm lượng muối ở nước biển Việt Nam, thế mà muối của họ sản xuất ra cũng khó cạnh tranh được với muối mỏ.

Cái phát biểu của ông Nguyễn Anh Trí bảo rằng, chỉ cần Nhà nước đầu tư cho diêm dân mua bạt trải ra để làm muối sạch, thì diêm dân sẽ sống được với nghề muối – thì với tôi, đó là suy nghĩ thật là ngớ ngẩn. Muối làm từ nước biển, dù có đưa công nghệ tiên tiến nào vào, thì cũng không thể cạnh tranh được với muối mỏ – chỉ cần xúc lên và bán.

Muối biển không chỉ chứa NaCl, mà trong thành phần còn có các chất khác, vì thế chủ yếu sử dụng làm muối ăn, làm gia vị, ướp cá để làm nước mắm; chứ không thể dùng làm muối công nghiệp, đặc biệt là nước muối để dùng trong y tế. Do đó, các nước họ bỏ hết nghề làm muối biển, chuyển sang dùng muối mỏ hết cả rồi… Tại Việt Nam, nhu cầu tiêu dùng muối hàng năm hiện là 1,4 triệu tấn, trong đó sản xuất trong nước 700 nghìn tấn (xuất khẩu khoảng 30 nghìn tấn) chủ yếu sử dụng để làm muối ăn. Hiện nay, mỗi năm Việt Nam nhập khẩu khoảng 700 nghìn tấn muối trắng có độ tinh khiết cao (chủ yếu từ nguồn muối mỏ) để phục vụ các ngành công nghiệp, phần lớn là ngành công nghiệp hóa chất, trong đó có sản xuất xà phòng cần rất nhiều muối NaCL.

Ngoài ra, có vài chục nghìn tấn muối đặc biệt sạch được nhập về để phục vụ ngành y tế. Tất cả các muối biển sản xuất trong nước hầu như không đạt theo quy chuẩn, tiêu chuẩn muối công nghiệp và muối y tế. Nhiều hãng sản xuất muối gia vị đóng gói cũng đang sử dụng muối nhập khẩu do giá rẻ hơn và độ tinh khiết cao hơn muối Việt Nam. Dự báo đến năm 2030, ngành công nghiệp hóa chất của Việt Nam cần tới 1,3 triệu tấn muối mỗi năm, do đó lượng muối cần nhập khẩu sẽ còn cao hơn gấp đôi so với hiện nay.

Cũng xin thưa, muối trong nước biển ở đâu mà có? xưa kia, trái đất khi mới văng ra từ mặt trời, nhiệt độ cao, nên không có nước. Trái đất có vô vàn mỏ muối. Khi nhiệt độ trái đất nguội đi, nước hình thành và tạo ra các đại dương. Các mỏ muối dưới đáy các đại dương được hòa tan trong nước biển – đại dương, khiến cho nước biển có vị mặn. Ngày nay, tuy Việt Nam không có mỏ muối, nhưng rất nhiều quốc gia có những mỏ muối khổng lồ. Chỉ cần mất 1000 đồng/kg để nhập khẩu muối loại muối tinh khiết, trong khi muối làm từ nước biển, giá thành sản xuất lên tới 3000 đồng/kg, mà toàn là muối bẩn, kể cả trải bạt đổ nước biển lên để phơi khô muối – thì cũng không thể nào làm ra muối tinh khiết 100% được. Nên chọn hướng nào hơn? Có nên “cố đấm ăn xôi”?

Nguồn: Chu Minh Khôi