Ngày 29 tháng 4 năm 2018, ở nhà thờ Thái Hà, Hà Nội, linh mục Trịnh Ngọc Hiên, thuộc Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam, đã có một bài giảng để kỷ niệm 43 năm ngày thống nhất đất nước (30/04/1975 – 30/04/2018) [2]. Trong bài giảng của mình, ông Hiên đã phủ nhận ý nghĩa của cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước, đã bài xích chủ nghĩa xã hội. Đây rõ ràng là một bài giảng có mục đích chống nhà nước Việt Nam. Vậy mà ông Hiên đã dùng khẩu hiệu “hòa giải và hòa hợp dân tộc” để che đi mục đích xấu xa đó.
Trong loạt bài này, trước khi phán xét bài giảng của linh mục Trịnh Ngọc Hiên, tôi đã nhìn lại dòng sự kiện, để xác định lịch sử, động cơ và chiến lược đằng sau khẩu hiệu “hòa giải, hòa hợp dân tộc” mà ông Hiên giảng.
Trong loạt bài này, chúng tôi sẽ phân tích thủ đoạn của linh mục Trịnh Ngọc Hiên và Dòng Chúa Cứu Thế (DCCT) Việt Nam, để làm rõ mục đích xấu của họ.
Bài 5: Động cơ và chiến lược đằng sau khẩu hiệu “hòa giải dân tộc” của Dòng Chúa Cứu Thế
Hiện nay, Dòng Chúa Cứu Thế (DCCT) Việt Nam đang theo đuổi hai mục tiêu chính trị chính.
Một, là truyền đạo cho nhiều người nhất có thể. Như bài về DCCT Việt Nam trên Blog Lịch sử Xã hội Dân sự đã đề cập, họ là một dòng tu dân túy, chuyên nhắm đến đối tượng người cùng khổ, người bị áp bức, và chuyên thu hút tín đồ bằng truyền thông [3]. Từ vụ “biểu tình đòi đất” của tu viện Thái Hà hồi năm 2008 đến nay, DCCT Việt Nam đã cải đạo cho một lượng lớn các gương mặt chống Cộng, các nhóm dân khiếu kiện, cùng thương phế binh của chế độ VNCH cũ, và khiến nhiều nhóm chống Cộng trong nước lệ thuộc vào dòng này.
Hai, là lật đổ chế độ hiện hành của Việt Nam. Đây là cơ hội duy nhất để DCCT Việt Nam đòi lại được những cái mà họ cho là “tài sản cũ của mình”, và trở thành một lực lượng có chỗ đứng trong nền chính trị, văn hóa của dân tộc.
Để theo đuổi hai mục tiêu chính trị này, DCCT Việt Nam đang hợp tác một cách chặt chẽ với đảng Việt Tân [22][23].
Sau khi xem xét hai mục tiêu chính trị trên và toàn bộ dữ kiện đã nêu trong bài, tôi xin phép nhận định:
1. Về nguồn gốc của khẩu hiệu “hòa giải, hòa hợp dân tộc” mà DCCT Việt Nam đưa ra
Khẩu hiệu này có nguồn gốc phức tạp, với nhiều lớp sự kiện khác nhau, trải suốt một quá trình dài.
Trước tiên, phải kể đến khẩu hiệu “hòa giải, hòa hợp dân tộc” mà một tổ chức chống Cộng ở hải ngoại – là nhóm Thông Luận của Nguyễn Gia Kiểng, sau đổi tên thành Tập hợp Dân chủ Đa nguyên – đã đưa ra từ những năm cuối của thế kỷ trước.
Sau đó, một khẩu hiệu tương tự cũng được ông Võ Văn Kiệt và những người ủng hộ đưa ra vào năm 2005.
Năm 2008, sau khi trăn trở về mâu thuẫn màu cờ giữa giới trẻ Công giáo Việt Nam trong và ngoài nước, Hồng y Phạm Minh Mẫn chọn “Sám hối và Hòa giải” làm tiêu đề của Năm Thánh 2010.
Tiêu đề vừa nêu được thông qua vì vào năm 2008, khi ông Mẫn đệ đơn, Vatican đang cần xích lại gần Hà Nội.
Tuy vậy, sau Năm Thánh 2010, DCCT Việt Nam vẫn chống chủ trương “hòa giải dân tộc”, và tiếp tục giữ thái độ chống Cộng cực đoan. Phải đến năm 2016, khi Năm Thánh “Lòng Thương Xót” đánh dấu một bước chuyển trong chiến lược tuyên truyền của Công giáo toàn cầu, thì DCCT Việt Nam mới dùng “hòa giải, hòa hợp dân tộc” làm khẩu hiệu tuyên truyền, theo sát những hướng dẫn của Tòa Thánh.
Như vậy, khẩu hiệu “hòa giải, hòa hợp dân tộc” mà DCCT Việt Nam đang sử dụng đến từ 5 luồng ảnh hưởng, cái sau chồng lên cái trước. Trong mỗi luồng ảnh hưởng này, khẩu hiệu “hòa giải, hòa hợp dân tộc” lại được gán cho một nội hàm khác nhau, và được dùng để phục vụ một số mục đích khác nhau.
Trong 5 luồng ảnh hưởng, có tới 2 luồng phục vụ mục đích của Vatican, thay vì của người Việt Nam.
2. Về động cơ của DCCT Việt Nam khi kêu gọi “hòa giải, hòa hợp dân tộc”
DCCT Việt Nam không hề có thiện chí “hòa giải, hòa hợp dân tộc”. Họ chỉ lợi dụng khẩu hiệu này cho những mục đích sau:
– Để mềm hóa, ôn hòa hóa, nữ tính hóa thông điệp tuyên truyền, nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền, theo hướng dẫn trong Năm Thánh “Lòng Thương Xót” của Vatican.
– Để có cơ hội công kích thể chế, công kích chính quyền, theo một cách mà chính quyền khó ngăn chặn.
– Để phủ nhận “huyền thoại” về cuộc chiến tranh giải phóng, thống nhất dân tộc – nền tảng chính đáng quan trọng nhất của thể chế hiện hành.
– Để từng bước đưa chế độ Việt Nam Cộng hòa (VNCH), mà họ gắn bó về mặt lịch sử và lợi ích, thành một thể chế được công nhận, và một chủ đề thảo luận công khai. Sau đó, họ sẽ so sánh những thành tựu phát triển của VNCH với miền Bắc Việt Nam cùng thời và Việt Nam hiện tại. Tất nhiên, khi làm việc này, họ sẽ không nhắc đến một thực tế rằng trong cả chính trị, kinh tế lẫn quân sự, VNCH lệ thuộc hoàn toàn vào các khoản viện trợ của nước ngoài.
3. Về chiến lược dài hạn mà họ có thể hướng đến
Nhìn tổng thể, thì ba bài giảng về “hòa giải, hòa hợp dân tộc” của DCCT Việt Nam nằm trong hai chiến lược tồn tại song song.
Một, là chiến lược tuyên truyền mới của Vatican. Trong chiến lược này, họ xây dựng “quyền lực mềm” thông qua những khẩu hiệu như “lòng thương xót”, “tình yêu”, “hòa giải”…, qua những chương trình đối thoại liên tôn, hoạt động từ thiện và quỹ từ thiện.
Hai, là chiến lược phục hồi chế độ VNCH. Từ năm 2015 trở lại đây, DCCT và nhiều hội đoàn khác trong phong trào đối lập Việt Nam đang tăng cường sử dụng chiến lược này vì hai lý do chính. Thứ nhất, vì phần trong nước của phong trào liên tục bị đàn áp, phần hải ngoại, hầu hết xuất phát từ chế độ VNCH, dần nắm vai trò quan trọng hơn cả về mặt tài chính lẫn tổ chức, chỉ đạo. Thứ hai, vì phong trào không vạch ra được đường lối mới nào cho Việt Nam, nó đành dùng tiền lệ của chế độ VNCH làm mục tiêu và đường lối. Đây là một lựa chọn khôn ngoan, vì nó cho phép họ dùng những thành tựu của chế độ VNCH, được chứng minh qua ảnh chụp, làm một phương tiện để tuyên truyền cho đường lối chính trị của mình.
Trong hai chiến lược trên, cái đầu tiên chắc chắn được DCCT Việt Nam thực hiện một cách có ý thức. Hiện chưa có đủ bằng chứng để xác định mức độ ý thức, tự chủ của DCCT khi họ thực hiện chiến lược thứ hai.
Tuy nhiên, có thể nhận xét rằng để chiến lược thứ hai thành công, DCCT và các tổ chức chính trị có cùng khuynh hướng phải thuyết phục giới trẻ Việt Nam tin vào chế độ VNCH. Vì vậy, những hướng tiến công trong lĩnh vực này, như các chiến dịch tuyên truyền cho Hiến pháp và nền giáo dục VNCH của trang Luật khoa Tạp chí, mới là hướng tiến công có khả năng tạo ra bước ngoặt.
Dù sao đi nữa, qua việc thông điệp “hòa giải” của ông Trịnh Ngọc Hiên không những không bị các tổ chức “cờ vàng” phản bác, mà còn được đăng lại trên trang Facebook của đảng Việt Tân, có thể thấy bài giảng này có ảnh hưởng không nhỏ trong phong trào chính trị đối lập.
4. Về tính chính nghĩa của bài giảng
Hiện nay, trên Internet tồn tại nhiều nước Việt Nam khác nhau. Mỗi nước Việt Nam này có một lịch sử, văn hóa, luân lý, pháp luật, tiêu chuẩn thẩm mỹ riêng biệt, cùng những huyền thoại riêng biệt. Mỗi nước thường dùng hệ chuẩn mực của mình để đánh giá, phán xét các nước còn lại, trong cuộc chiến tuyên truyền để giành dân.
Trong bài giảng của mình, linh mục Trịnh Ngọc Hiên đã cố áp hệ chuẩn mực của Công giáo cho phần còn lại của dân tộc Việt Nam, và phủ nhận các huyền thoại kháng chiến mà nhà nước hiện nay đang dùng làm nền tảng. Vì vậy, đây là một bài giảng phi nghĩa, nếu xét theo hệ chuẩn mực của nhà nước Việt Nam.
Ngược lại, những người ủng hộ chế độ VNCH có thể xem đây là một bài giảng giàu tính chính nghĩa, vì nó phù hợp với lợi ích của hệ thống mà họ tham gia.
Cá nhân tôi không xem đây là một bài giảng giàu tính chính nghĩa.
Thứ nhất, người giảng hô hào “hòa giải”, trong khi không thực lòng muốn “hòa giải”. Làm như vậy là nói dối.
Thứ hai, nhiều nhận định trong bài giảng hoặc không đi kèm bằng chứng thuyết phục, hoặc có thể được chứng minh là sai.
Thứ ba, nội dung bài giảng có những điểm mâu thuẫn với phương pháp luận mà nó sử dụng.
Trong hệ giá trị của cá nhân tôi, nói dối và nói sai thì không có tính chính nghĩa.
Chú thích:
[1] “Thông báo: Thánh lễ cầu nguyện cho công lý và hòa bình tại Thái Hà cuối tháng 4.2018”
[2] “Thay đổi – đó là mệnh lệnh từ trái tim” – Bài giảng của linh mục Trịnh Ngọc Hiên, chánh xứ Thái Hà
[3] Lịch sử Dòng Chúa Cứu thế Việt Nam – Blog Lịch sử Xã hội Dân sự
[4] “Các hoạt động kỷ niệm Năm Thánh 2010 của Giáo hội Công giáo Việt Nam” – Bích Đượm, chuyên viên Vụ Công giáo, Ban Tôn giáo Chính phủ
[5] “Lá thư gây tranh cãi của đức Hồng y” – BBC tiếng Việt
[6] “Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic “Church’s” Role in Starting the Vietnam War” – Avro Manhattan
[7] “Lòng yêu Nước và sự quyết tâm bảo vệ Giáo hội của Linh mục Nguyễn Văn Khải được biểu hiện rõ ràng qua buổi nói chuyện tại Seattle” –
[8] “Thánh lễ cầu nguyện cho Công lý và Hòa bình tròn hai năm” – DCCT Sài Gòn
[9] “Cầu nguyện cho các tù nhân lương tâm và nạn nhân dịch sởi tại Việt Nam” – JB. Nguyễn Hữu Vinh
[10] “Bải Giảng Thánh lễ Cầu nguyện cho Công lý – Hòa bình Tháng 4/2015” – Linh mục Nguyễn Thế Hiện
[11] “Thông báo về Thánh lễ Cầu nguyện cho Công lý và Hòa bình tháng 4 năm 2016” – Ban Công lý và Hòa bình Tỉnh Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam
[12] “Bài Giảng lễ Công lý – Hòa bình: Quê hương mình rồi sẽ ra sao?” – Linh mục Nguyễn Ngọc Nam Phong
[13] Bài giảng lễ Công lý và Hòa bình tháng 4 năm 2017 – Linh mục Nguyễn Ngọc Nam Phong
[14] “Lược sử giáo xứ Thái Hà” – Linh mục Nguyễn Văn Khải
[15] “Công bố Tông Sắc Năm Thánh về lòng thương xót” – Đài Vatican
[16] “Hỗ trợ Thương Binh Miền Nam Việt Nam 42 năm qua” – RFA tiếng Việt
[17] “Mất chùa Liên Trì, Dòng Chúa Cứu Thế bị chính quyền làm khó trong cứu trợ thương phế binh VNCH” – Đài SBTN
[18] “Họp mặt thương phế binh tại Dòng Chúa Cứu Thế” – Mặc Lâm, RFA tiếng Việt
[19] “Bà Hạnh Nhơn người cứu trợ thương phế binh VNCH vừa qua đời” – BBC tiếng Việt
[20] “America may be more divided now than at any time since the Civil War” – Conor Lynch, Salon.com
[21] “Khái quát về chính sách tôn giáo của chính quyền thực dân Pháp ở Việt Nam (1858-1954)” – TS. Lê Tâm Đắc
[22] “Dòng Chúa Cứu thế Thái Hà đang thao túng thân nhân của nhóm Hội Anh em Dân chủ?”
[23] “Dòng Chúa Cứu thế Thái Hà đang in và mặc mẫu áo do đảng Việt Tân cung cấp”
Tin cùng chuyên mục:
“Tăng đoàn” Thích Minh Tuệ: Sự kiện đáng chú ý trong buổi phát trực tiếp chiều nay 8/2/2025
Từ Việt Nam Cộng hòa đến Ukraine: Bài học về độc lập, tự chủ
USAID và những cáo buộc tham nhũng chấn động chính trường Mỹ
Đôi lời về hành trình đi Ấn Độ của Thích Minh Tuệ