Thách thức đối với Bộ Công Thương trong xử lý hàng nước ngoài gắn nhãn “Sản xuất tại Việt Nam”

Lâm Trực@

Hà Nội, 16/8/2024 – Việt Nam đang đối mặt với một thách thức lớn trong việc xử lý tình trạng hàng hóa nước ngoài gắn nhãn “Sản xuất tại Việt Nam,” đặc biệt khi các quy định hiện hành chưa đầy đủ để giải quyết vấn đề này một cách triệt để. Các vụ việc như Khaisilk và Asanzo đã làm nổi bật những khó khăn mà Bộ Công Thương phải đối mặt trong việc xác định nguồn gốc xuất xứ thực sự của hàng hóa và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Asanzo nhập khẩu các linh kiện điện tử từ Trung Quốc về Việt Nam lắp ráp, sau đó đưa ra thị trường Việt Nam với nhãn mác ghi xuất xứ Việt Nam. Ảnh: báo Công Thương

Vấn đề cốt lõi nằm ở chỗ, mặc dù Việt Nam đã có những quy định rõ ràng về xuất xứ hàng hóa đối với các mặt hàng xuất khẩu và nhập khẩu, nhưng lại thiếu các quy định tương tự cho hàng hóa sản xuất trong nước. Điều này tạo ra một khoảng trống pháp lý, khiến nhiều doanh nghiệp và cá nhân lúng túng khi muốn ghi nhãn chính xác nguồn gốc sản phẩm của mình. Từ đó, hàng hóa chỉ trải qua các công đoạn gia công, lắp ráp đơn giản tại Việt Nam cũng có thể được dán nhãn “Sản xuất tại Việt Nam,” gây ra sự nhầm lẫn và bức xúc trong người tiêu dùng.

Các vụ việc điển hình như Khaisilk gắn nhãn “Made in Vietnam” lên khăn lụa có xuất xứ từ Trung Quốc hay Asanzo nhập linh kiện từ Trung Quốc để lắp ráp và bán ra thị trường Việt Nam dưới danh nghĩa sản phẩm nội địa đã khiến công luận dậy sóng. Những vụ việc này không chỉ làm giảm uy tín của thương hiệu Việt mà còn đe dọa đến niềm tin của người tiêu dùng đối với các sản phẩm có nhãn mác “Sản xuất tại Việt Nam.”

Trước tình hình này, Bộ Công Thương đã nhận thức rõ ràng rằng cần thiết phải xây dựng một bộ tiêu chí chính thức để xác định khi nào một sản phẩm được coi là “Sản xuất tại Việt Nam.” Điều này sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch trong quy trình sản xuất và ngăn chặn hành vi gian lận xuất xứ. Theo dự thảo Nghị định mà Bộ Công Thương đang trình Chính phủ, hàng hóa chỉ được coi là “Sản xuất tại Việt Nam” khi đáp ứng các tiêu chí như xuất xứ thuần túy từ Việt Nam, hoặc trải qua quá trình gia công, chế biến cuối cùng tại Việt Nam làm thay đổi cơ bản tính chất của hàng hóa.

Tuy nhiên, việc ban hành các quy định này không hề đơn giản. Từ năm 2018, Bộ Công Thương đã đề nghị Chính phủ xây dựng quy định về hàng “Made in Vietnam,” nhưng đến nay vẫn chưa thể ban hành do gặp phải nhiều khó khăn. Trong đó, một phần là do tính phức tạp của việc xác định nguồn gốc hàng hóa và sự phản đối từ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng.

Bên cạnh đó, tình trạng hàng hóa nước ngoài chỉ trải qua các công đoạn gia công đơn giản, đóng gói tại Việt Nam nhưng vẫn được dán nhãn “Made in Vietnam” rồi xuất khẩu đi nước thứ ba cũng tiềm ẩn nguy cơ gian lận xuất xứ. Điều này có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt là trong bối cảnh các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia yêu cầu minh bạch về xuất xứ hàng hóa.

Như vậy, thách thức đối với Bộ Công Thương trong việc xử lý vấn đề hàng nước ngoài gắn nhãn “Sản xuất tại Việt Nam” không chỉ dừng lại ở việc ban hành các quy định pháp lý phù hợp mà còn ở việc đảm bảo thực thi hiệu quả các quy định này. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và sự tuân thủ nghiêm ngặt của các doanh nghiệp, nhằm bảo vệ uy tín của sản phẩm Việt và quyền lợi của người tiêu dùng.