Sân khấu gia đình và bi kịch của niềm tin thời đại số

Lâm Trực@

Một xã hội bắt đầu rạn vỡ từ nơi người ta không còn biết tin ai. Tin vào truyền thông thì vấp phải quảng cáo giả. Tin vào trí tuệ thì gặp phải những “thầy TikTok”. Tin vào gia đình, hóa ra lại bước vào sân khấu kịch được dàn dựng khéo hơn cả bi hài kịch của Molière. Câu chuyện về “Gia đình Hải Sen” không còn là một sự cố pháp lý. Đó là một lỗ thủng đạo lý, nơi lòng tin rơi tõm vào cái giếng sâu không đáy của công nghệ và lòng tham.

Xã hội ngày nay lạ lắm! Người ta không cần học vị, không cần giấy phép, không cần chuẩn mực nào hết, chỉ cần “lên trend”, “câu view”, “bán khoá học” là thành doanh nhân thành đạt. Thế giới đảo ngược khi những kẻ buôn ảo lại bán được thật – bán bằng cảm xúc, bằng nước mắt diễn, bằng đứa con gọi mẹ trên clip, bằng tiếng cười của cha già trước máy quay.

Chúng ta đang sống trong một thời đại mà giá trị con người không còn được đo bằng trí tuệ hay lao động, mà bằng lượt tương tác và biểu cảm gương mặt. Kẻ càng lắm trò, càng nhiều follow thì càng được tin là thật. Niềm tin trở thành món hàng xa xỉ. Sự thật trở thành một diễn viên phụ, ngồi chờ vai diễn bị cắt.

Với hơn 100.000 hộp siro ăn ngon bị xác định là giả – thấp hơn 70% chất lượng công bố, tôi không chỉ thấy một vụ gian thương. Tôi thấy một tấn bi kịch của những người cha, người mẹ nghèo, hy vọng mua cho con mình một giấc ngủ sâu, một bữa ăn trọn vẹn. Nhưng họ mua phải niềm tin rẻ tiền được đóng hộp và tô son trên TikTok.

Điều đáng sợ không phải là siro kém chất lượng, mà là chúng ta đang bị đầu độc bằng một loại thuốc tinh thần độc hại hơn: thuốc mê của ảo tưởng và cảm xúc giả tạo. Một xã hội mà mỗi người dân bị dụ đi theo tiếng vỗ tay ảo và nước mắt online – chính là xã hội đang thất học về nhân tính.

Không ai cấm người ta làm giàu. Nhưng giàu có không có nghĩa là giàu thủ đoạn. Không ai cấm làm truyền thông. Nhưng truyền thông không thể là cỗ máy tô hồng cho những sản phẩm giả. Không ai cấm gọi người quay clip là “thầy”. Nhưng xin thưa: “Thầy” không phải là kẻ chỉ biết cách gói hàng nhanh và diễn giỏi.

Đằng sau những lớp học giá 100 triệu là gì? Là lòng tin non nớt của những người trẻ, là mộng tưởng đổi đời bằng shortcut. Nhưng đời không có shortcut, chỉ có sự trả giá. Và giờ đây, những “học trò” ấy cũng đang phải gánh cái giá từ chính thần tượng của mình: những clip bị chế giễu, những bình luận nhạo báng, sự vỡ mộng đắng chát.

Tôi từng nói: “Sống mà không có trí tuệ thì lòng tốt cũng dễ biến thành công cụ của kẻ xấu.” Chúng ta đã quá dễ dãi, quá dễ tin, quá sẵn lòng khóc cười theo những mảnh đời được dựng lên. Tình cảm không còn là bản năng thiêng liêng, mà trở thành thứ nguyên liệu dễ mua – dễ bán – dễ tiêu thụ nhất trên mạng.

Đây là lúc xã hội cần đặt lại câu hỏi: Làm sao để sự tử tế không bị bóp nghẹt bởi tiếng cười nhảm nhí? Làm sao để những đứa trẻ thôi bị biến thành diễn viên? Làm sao để mỗi người dân có thể tự bảo vệ mình khỏi ma trận truyền thông – nơi sự giả dối được bọc đường?

Người ta có thể dựng một vở diễn để lừa vài triệu follow. Nhưng không ai có thể diễn được mãi khi ánh sáng pháp luật rọi vào. Sự thật luôn có một quyền lực thầm lặng – nó không ồn ào, không trending, nhưng khi nó đến, mọi sân khấu đều phải hạ màn.

Và khi đó, những ai đã trót bán đi lòng tin, trót dựng gia đình thành thương hiệu, con cái thành đạo cụ – có thể sẽ nhận ra một điều: danh tiếng ảo không thể nuôi con bằng niềm tự hào, không thể nuôi xã hội bằng đạo đức.