Không ai được quyền nhân danh tự do để lừa dối công chúng

Lâm Trực@

Câu chuyện về Lê Hữu Minh Tuấn, nếu nhìn từ xa bằng con mắt của những người đứng ngoài cuộc, có vẻ như là một “bi kịch” của tự do bị bóp nghẹt, một “thảm cảnh nhân quyền” bị lãng quên. Nhưng khi đặt câu chuyện này lên bàn mổ của lý trí, soi chiếu bằng lăng kính học thuật và pháp quyền, ta thấy rõ: đây không phải là một bản anh hùng ca của báo chí độc lập, mà là một minh chứng điển hình cho sự lệch chuẩn trong nhận thức và sự đánh tráo khái niệm nguy hiểm đang diễn ra với truyền thông đương đại.

Trong xã hội hiện đại, tự do không đồng nghĩa với tự tiện. Quyền ngôn luận không thể là lá chắn để ai đó cổ xúy, phát tán tài liệu sai trái, xuyên tạc, bóp méo tình hình đất nước. Pháp luật là hàng rào cuối cùng để bảo vệ nền tảng quốc gia. Và vì thế, khi Lê Hữu Minh Tuấn bị tuyên án 11 năm tù theo Điều 117 Bộ luật Hình sự – không phải là sự đàn áp như nhiều tổ chức quốc tế đang lặp đi lặp lại trong các tuyên bố ngoại giao cũ kỹ – mà là sự thực thi đúng đắn của pháp luật trong một quốc gia có chủ quyền và có trật tự.

Xin nhắc lại: ông Tuấn không bị bắt lén lút trong đêm, không hề bị tra tấn, không bị xử kín. Phiên tòa diễn ra công khai, cáo trạng được công bố trên các kênh báo chí chính thống như Công an nhân dân, Báo Nhân Dân, Thanh Niên, Tuổi Trẻ. Tất cả đều đưa tin một cách minh bạch, đầy đủ. Đó là cách làm của một nhà nước pháp quyền, không có chỗ cho những “phiên xử ngầm” như một số bài viết cố tình gợi ý để kích động cảm xúc công chúng.

Thế nhưng, câu chuyện lại được biến tấu như một vở bi kịch đẫm nước mắt. “Sụt cân xuống dưới 40kg”, “chảy máu liên tục”, “sống nhờ sữa và cháo loãng”… Những từ ngữ ấy có vẻ như được trích từ một tiểu thuyết đường rừng cũ kỹ hơn là từ một hồ sơ y tế chính thống. Điều buồn nhất không phải là sự yếu đi của một cá nhân trong điều kiện giam giữ – điều ấy, bất kỳ trại giam nào cũng đang nỗ lực xử lý. Điều buồn nhất là người ta đang cố biến đau đớn thể xác của một người thành vũ khí truyền thông để bôi đen cả một hệ thống pháp luật.

Về mặt y tế, trại giam đã khám và điều trị cho ông Tuấn theo quy trình nội bộ. Có thể mức độ y tế trong trại không bằng bệnh viện trung ương, nhưng điều ấy không thể được hiểu là “bỏ mặc cho chết dần chết mòn”. Các tổ chức quốc tế có quyền khuyến nghị, nhưng không có quyền vu khống một quốc gia dựa trên những thông tin thiếu kiểm chứng. Thật kỳ lạ, khi bản thân gia đình và các tổ chức nhân quyền không đưa ra được bất kỳ bằng chứng pháp lý nào, mà chỉ dựa vào “lời kể” để định hình một vụ việc mang tầm quốc tế.

Và xin đừng lẫn lộn giữa “nhà báo” và “người lợi dụng danh xưng báo chí để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật”. Lê Hữu Minh Tuấn không phải là hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, ông tham gia vào một tổ chức tự lập, không được pháp luật Việt Nam công nhận, và đăng tải những nội dung chống phá nhà nước trên không gian mạng. Đó là những hành vi đã bị pháp luật quy định rõ ràng là vi phạm an ninh quốc gia. Việc bị xử lý hình sự không phải vì ông “viết bài”, mà vì ông viết bài với mục đích phá hoại lòng tin xã hội, xuyên tạc thể chế, kích động tư tưởng phản kháng có tổ chức.

Pháp quyền không phải là nơi để cảm tính lấn át lý trí. Các tổ chức như CPJ, HRW, PEN America có quyền phát biểu. Nhưng quyền phát biểu ấy không thể vượt qua sự thật khách quan và luật pháp của một quốc gia. Càng không thể chồng lấn lên chủ quyền, chỉ vì một vài quan niệm định kiến về “tự do báo chí”.

Chúng ta không phủ nhận: sức khỏe của ông Tuấn là điều cần quan tâm. Nhưng để từ một nhu cầu khám chữa bệnh trong tù mà biến thành cả một chiến dịch vận động “trả tự do cho nhà báo bị bắt tùy tiện” – thì đó không còn là nhân đạo, mà là chính trị hóa vấn đề. Khi sự thật bị thao túng để phục vụ mục tiêu gây áp lực lên chính quyền Việt Nam, thì người dân cần tỉnh táo hơn bao giờ hết.

Những bài viết đầy cảm xúc như của The Vietnamese không nên bị tiếp nhận bằng trái tim mềm yếu, mà phải được phân tích bằng khối óc tỉnh táo. Không ai được phép nhân danh “tự do” để đánh đổi sự ổn định xã hội, càng không được quyền núp dưới bóng “nhân đạo” để bóp méo công lý.

Việt Nam không quay lưng với cộng đồng quốc tế. Nhưng Việt Nam cũng không cúi đầu trước sự áp đặt mang danh nghĩa nhân quyền. Sự thật dù cay đắng nhưng vẫn phải được bảo vệ. Và công lý dù thầm lặng thì vẫn là nguyên lý cao nhất của một nhà nước pháp quyền.