Sau tấm biển vàng lấp lánh

Lâm Trực@

Một buổi chiều Hà Nội oi nồng, trên phố Trần Nhân Tông, dòng người vẫn đều đều tấp nập qua lại trước tòa nhà của Bảo Tín Minh Châu – cái tên lấp lánh trên bảng hiệu như một thứ bùa mê, một ảo ảnh của vàng son và thịnh vượng. Nhưng ngay sau cái vỏ bọc sáng choang ấy, một cánh cửa khác đã hé mở – cánh cửa dẫn tới những bất ổn, mập mờ, thậm chí là vi phạm pháp luật.

Cuộc thanh tra vừa kết thúc, không còn là tin đồn nữa. Ngân hàng Nhà nước đã lật tấm thảm nhung, phát hiện dưới lớp bụi kim tiền là một hệ thống điều hành thiếu trách nhiệm, một chuỗi hành vi sai phạm như vết nứt ăn sâu vào nền móng. Những người nhân danh “tín” và “châu báu” ấy – rốt cuộc đã buông lỏng kỷ cương, xem nhẹ luật pháp, mặc cả với cả những quy định cơ bản về tài chính và minh bạch thị trường.

Người ta nói, kinh doanh vàng là thứ nghệ thuật giữa biên giới mong manh của lòng tin và lòng tham. Nhưng khi Bảo Tín Minh Châu bán vàng với giá cao hơn niêm yết, khi họ không công bố quy trình vận chuyển, không minh bạch cơ chế giải quyết khiếu nại trên website, thì nghệ thuật ấy đã biến thành một cuộc ảo thuật. Chỉ khác, khán giả trong trò chơi này là người tiêu dùng, còn những bàn tay thao túng không phải là ảo thuật gia, mà là những con buôn thời đại số.

Ngân hàng Nhà nước không chỉ điểm ra một vài thiếu sót hành chính. Họ lần ra một loạt dấu hiệu vi phạm có thể chạm ngưỡng hình sự. Không đào tạo cán bộ phòng chống rửa tiền, không lưu trữ giao dịch lớn, không báo cáo những khoản có nguy cơ rửa tiền – tất cả như một chuỗi mắt xích lỏng lẻo để dòng tiền trôi tuột qua hệ thống, sạch như thể chưa từng vấy bẩn.

Vậy ai đứng sau những thiếu sót có hệ thống ấy? Không ai khác ngoài những con người cụ thể – người đại diện pháp luật, các lãnh đạo, nhân viên công ty – những kẻ đã buông lơi trách nhiệm, để lợi nhuận che mờ pháp luật. Họ quên mất rằng trong một xã hội lành mạnh, mọi hành vi trốn tránh nghĩa vụ thuế, sai lệch hóa đơn, hay lợi dụng thương mại điện tử đều có cái giá phải trả.

Một quyết định xử phạt hành chính trị giá 2,64 tỷ đồng đã được ký. Nhưng liệu tiền phạt có đủ làm sạch bóng những gì từng diễn ra bên trong những tấm kính phản chiếu ánh vàng kia? Hay tất cả rồi sẽ trôi vào im lặng như bao lần khác – như những lời cảnh tỉnh bị chôn vùi trong sổ sách?

Giữa lúc ấy, bảng giá vàng của Bảo Tín Minh Châu vẫn nhảy nhót theo điệu vũ thị trường. 116 triệu mua vào, 118,5 triệu bán ra. Vàng thế giới còn đứng dưới, ngó lên bằng ánh nhìn bất lực. Giữa chênh lệch 114,5 triệu đồng một lượng – là bao nhiêu giấc mơ của những người dân lao động, bao nhiêu tháng lương của một người công chức, bao nhiêu hy vọng gửi vào chữ “tín”?

Người ta không thể gọi đó chỉ là sự chênh lệch về kinh tế. Đó là khoảng cách giữa một niềm tin công khai và những thủ thuật hậu trường. Giữa thứ hào quang vàng óng của thương hiệu và bóng tối của những sai phạm chưa thể gọi tên thành tội danh – nhưng đã kịp để lại dấu hỏi trong lòng dư luận.

Và khi văn bản được ký, khi hồ sơ được chuyển cho Bộ Công an, người ta chợt hiểu rằng thời của lấp lánh và bao che đã qua. Trong một thời đại mà thông tin trở nên sắc lẹm như dao, kẻ nào giấu tay sẽ bị lần theo vết máu.

Chiếc mặt nạ vàng của Bảo Tín Minh Châu có thể chưa rơi hẳn. Nhưng vết nứt đã xuất hiện. Và khi sự thật bắt đầu lên tiếng, không một thỏi vàng nào đủ sức níu lại niềm tin đã mất.