Đề xuất bỏ mô hình chính quyền đô thị ở các Thành phố lớn

Lâm Trực@

Quảng Ninh, ngày 26/3/2025 – Bộ Nội vụ vừa đề xuất một thay đổi lớn trong hệ thống quản lý địa phương, với kế hoạch chấm dứt mô hình chính quyền đô thị đang được thử nghiệm tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Hải Phòng. Đây là một phần trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), dự kiến trình Quốc hội xem xét vào tháng 5 tới.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: VGP

Theo dự thảo, hệ thống chính quyền sẽ chuyển từ ba cấp hiện nay – tỉnh, huyện, xã – sang mô hình hai cấp, chỉ gồm cấp tỉnh và cấp cơ sở. Động thái này nhằm tinh gọn bộ máy quản lý, tăng cường hiệu quả hoạt động và đảm bảo sự thống nhất từ trung ương đến địa phương, phù hợp với định hướng của Đảng và Hiến pháp 2013. Bộ Nội vụ cho rằng việc giảm bớt một cấp hành chính sẽ giúp giải quyết tình trạng chồng chéo chức năng, đồng thời tạo điều kiện cho các địa phương phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững hơn.

Dự thảo luật bao gồm 7 chương với 49 điều, trong đó sửa đổi và bổ sung đáng kể 35 điều so với phiên bản hiện hành. Một trong những điểm nhấn là việc bỏ cấp huyện, thay vào đó tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp cơ sở thành xã, phường và đặc khu ở hải đảo, đồng thời loại bỏ khái niệm “thị trấn”. Các đơn vị cấp cơ sở mới sẽ phải đạt diện tích và dân số lớn hơn đáng kể, tối thiểu gấp ba lần tiêu chuẩn hiện tại – tức là từ 15.000 người và 150 km² ở miền núi, hoặc 24.000 người và 90 km² ở các khu vực khác. Riêng các đặc khu hải đảo sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định, dựa trên yêu cầu về quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế.

Đối với các thành phố lớn, việc chấm dứt mô hình chính quyền đô thị – vốn được thử nghiệm từ vài năm qua – đánh dấu một bước ngoặt. Thay vì duy trì cấu trúc đặc thù cho đô thị, dự thảo đề xuất áp dụng mô hình chung: chính quyền cấp tỉnh sẽ bao gồm tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương, trong khi cấp cơ sở là xã ở nông thôn, phường ở đô thị và đặc khu ở hải đảo. Mỗi cấp đều có Hội đồng Nhân dân (HĐND) và Ủy ban Nhân dân (UBND), với cơ chế hoạt động tập thể nhưng nhấn mạnh trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu.

Để đảm bảo quá trình chuyển đổi không gây gián đoạn, dự thảo quy định một giai đoạn chuyển tiếp kéo dài hai năm kể từ ngày 1/7/2025, thời điểm luật dự kiến có hiệu lực. Trong thời gian này, Chính phủ sẽ ban hành các văn bản hướng dẫn nhằm phân định lại nhiệm vụ và quyền hạn giữa các cấp chính quyền, đồng thời xử lý các vấn đề phát sinh như chuyển giao tài sản, ngân sách và hồ sơ từ cấp huyện đã giải thể. Các dự án đang triển khai hoặc thủ tục hành chính dở dang cũng sẽ được tiếp tục giải quyết theo quy trình rõ ràng.

Đề xuất này phản ánh nỗ lực của Việt Nam trong việc hiện đại hóa hệ thống hành chính, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về khả năng thích ứng của các địa phương, đặc biệt là ở những khu vực đô thị lớn vốn có nhu cầu quản lý phức tạp. Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh rằng cải cách này không chỉ nhằm giảm tải cho bộ máy mà còn mở ra không gian phát triển mới cho các tỉnh, thành. Tuy nhiên, việc thực thi sẽ đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa trung ương và địa phương để tránh ảnh hưởng đến đời sống người dân và hoạt động doanh nghiệp.

Dự thảo hiện đang được lấy ý kiến rộng rãi trước khi trình Quốc hội. Nếu được thông qua, đây sẽ là một trong những thay đổi lớn nhất về tổ chức hành chính tại Việt Nam trong nhiều thập kỷ qua, đánh dấu bước chuyển mình từ mô hình truyền thống sang một hệ thống linh hoạt và hiệu quả hơn.