CHẤT ĐỘC VX ĐÃ GIẾT KIM JONG NAM -

Ngày 24/2, cảnh sát Malaysia công bố chất hóa học giết chết ông Kim Jong-nam, anh trai lãnh tụ Bắc Triều Tiên Kim Jong-un, là chất độc thần kinh VX. Vậy VX là gì? Nó được sử dụng ở đâu? Khi bị nhiễm VX thì phải làm sao? VOA tổng hợp các thông tin liên quan đến chất độc này.

VX là gì?

VX là chất lỏng nhờn, không mùi, không vị, có màu hổ phách và “bay hơi rất chậm”. V trong VX là ký tự đầu của từ tiếng Anh “venom” (từ gốc La Tinh “venenum”), có nghĩa tiếng Việt là nọc độc hay chất độc. Chỉ cần một lượng 10 mg VX là đủ để giết chết một người khi độc chất này làm tê liệt hệ thần kinh của nạn nhân. Chất độc này có thể tác động vào người bằng tiếp xúc qua da, mắt hoặc do hít vào. Trong vụ giết ông Kim Jong-nam, giới hữu trách Malaysia nói chất độc này đã được tìm thấy trên mắt và mặt của nạn nhân.

VX được coi là một trong những hóa chất nguy hiểm nhất trên thế giới. Liên Hiệp Quốc đã liệt VX là một loại vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Ai tạo ra và ai sở hữu VX?

Đầu thập niên 1950, nhà hóa học Ranaji Ghosh làm việc cho công ty hóa chất Imperial Chemical Industries (ICI) của Anh quốc đã tìm ra hợp chất organophosphates có thể sử dụng làm thuốc trừ sâu rất hiệu quả. Năm 1954, ICI đã tung ra một trong số các hợp chất này dưới tên thương mại là Amiton. Nhưng loại hóa chất này đã bị thu hồi ngay sau đó vì nó quá độc, không an toàn để sử dụng. Tuy nhiên độc tính của nó lại không được chú ý mấy. Một số mẫu hợp chất đã được gửi đến các cơ sở nghiên cứu của quân đội Anh để đánh giá. Sau khi đánh giá xong, một số trong nhóm hợp chất này đã trở thành một nhóm mới được gọi là các chất V. Nổi bật nhất là VX.

VX không có trong tự nhiên, nó chỉ được biết đến trong chiến tranh hóa học. VX rất có thể đã được sử dụng trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq vào những năm 1980. Tin từ AP nói các lực lượng của ông Saddam Hussein đã sử dụng VX trong cuộc tấn công bằng khí độc vào thành phố Halabja của người Kurd tại miền bắc Iraq vào năm 1988, giết chết hàng ngàn người.

Thập niên 1960, Hoa Kỳ bắt đầu sản xuất VX. Chỉ có Hoa Kỳ và Nga thừa nhận có trữ VX nhưng nhiều quốc gia khác như Iraq và Syria cũng được cho là đang trữ nhiều tấn hóa chất này.

Nếu Bắc Triều Tiên thực sự sử dụng VX để ám sát ông Kim Jong-nam, thì sự kiện này sẽ cho thấy một bước tiến mới của quốc gia Cộng sản về khả năng sử dụng vũ khí hóa học, chuyên gia quân sự Hàn Quốc Kim Dae Young nhận xét với AP. Ông nói: “Họ có thể đã thực hiện rất nhiều thử nghiệm để có được một lượng chuẩn để giết ông Kim Jong-nam, nhưng lại không làm hại các sát thủ hay những người đứng gần đó tại một phi trường đông đúc”.

Bắc Triều Tiên đã sản xuất vũ khí hóa học từ thập niên 1980 và ước tính hiện nước này đang trữ khoảng 5.000 tấn vũ khí hóa học. Quốc gia bị cô lập này được xem là một trong những kho trữ vũ khí hóa học lớn nhất thế giới. Ngoài ra, Bắc Triều Tiên cũng có khoảng 12-13 loại vũ khí sinh học, AP dẫn lời nhà bình luận quân sự ở Seoul, ông Lee Illwoo, cho biết.

Nguy cơ phơi nhiễm

VX có thể tác dụng lên người qua tiếp xúc da, mắt, hoặc hít phải.

Người bị dính VX lên quần áo có thể khiến người khác bị phơi nhiễm khi tiếp xúc với họ. Chính vì điều này mà xác suất phơi nhiễm qua không khí và quần áo tại phi trường Kuala Lumpur sẽ khá cao nếu thực sự hai nữ nghi phạm đã sử dụng VX để giết ông Kim Jong-nam.

Cảnh sát Malaysia hôm 24/2 cho biết nước này sẽ tiến hành tẩy rửa phi trường quốc tế Kuala Lumpur, nơi ông Kim Jong-nam bị sát hại hôm 13/2, để đảm bảo an toàn cho hành khách.

Triệu chứng sau khi phơi nhiễm VX

Các triệu chứng xảy ra cho người tiếp xúc với VX tùy thuộc vào khoảng thời gian và mức độ phơi nhiễm với chất độc thần kinh này.

Nếu tiếp xúc với VX ở dạng hơi, các triệu chứng thường xuất hiện trong một vài giây đến tối đa là 18 giờ. Còn nếu tiếp xúc ở dạng chất lỏng mà mắt người có thể nhìn thấy được thì có thể dẫn đến tử vong.

Tác dụng gây giết người của VX là nó vô hiệu hóa một loại enzyme có tác dụng như một công tắc tắt mở các cơ và các tuyến trong cơ thể. Nếu không có công tắc này, các cơ và các tuyến trong cơ thể sẽ làm việc liên tục và kiệt quệ, không thể duy trì nổi ngay cả chức năng thở.

Phơi nhiễm VX ở liều lượng thấp đến trung bình có thể dẫn đến tăng huyết áp, ho, tiêu chảy, đổ mồ hôi và buồn nôn. Chỉ một giọt VX trên da có thể gây co giật và rối loạn nhịp tim.

Phơi nhiễm cao có thể gây bất tỉnh, tê liệt và suy hô hấp.

Cảnh sát Malaysia hôm 24/2 nói một trong hai nữ nghi phạm vụ ám sát ông Kim Jong-nam (một người Việt và một người Indonesia) có biểu hiện bị phơi nhiễm chất độc thần kinh VX, “bị nôn vài lần do tiếp xúc với nó (chất độc)”, nhưng từ chối tiết lộ người đó là ai trong hai nữ nghi phạm.

Cấp cứu cách nào?

Cách tốt nhất để cứu người bị phơi nhiễm VX ở mức độ thấp đến trung bình là tiêm thuốc giải độc ngay lập tức. Tại một số quốc gia như Mỹ, chất giải độc VX được cung cấp cho quân đội dưới dạng có thể tự tiêm ngay được.

Ngoài ra, cần phải cởi bỏ quần áo của người bị phơi nhiễm VX, đưa họ ra nơi thoáng khí, nhanh chóng tắm rửa toàn thân bằng xà phòng và chăm sóc y tế.