Về điều 331 Bộ luật Hình sự

Khoai@

Trong những ngày gần đây, dư luận xã hội lại một lần nữa được hâm nóng xoay quanh Điều 331 của Bộ luật Hình sự Việt Nam, đặc biệt sau khi Tòa án Hà Nội mở phiên xét xử vụ án liên quan đến Trương Huy San với tội danh “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”. Trước những tranh cãi về tính minh bạch và sự cần thiết của điều luật này, luật sư Ngô Ngọc Trai đã có bài viết kêu gọi xem xét việc bãi bỏ Điều 331. Để làm rõ hơn vấn đề, chúng ta cần nhìn nhận một cách khách quan và toàn diện.

Từ góc nhìn từ thực tiễn và pháp lý, điều 331 Bộ luật Hình sự quy định về hành vi “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”. Đây là một quy định nhằm bảo vệ trật tự xã hội, ngăn chặn những hành vi lợi dụng quyền tự do để gây tổn hại đến lợi ích chung. Tuy nhiên, trong thời gian qua, điều luật này đã trở thành tâm điểm của nhiều tranh cãi, đặc biệt là từ phía một số tổ chức và cá nhân ở hải ngoại.

Cụ thể, sau các vụ án liên quan đến nhóm “Báo sạch”, KOLS mạng Đặng Như Quỳnh, và gần đây nhất là vụ án Phương Hằng, nhiều ý kiến cho rằng Điều 331 là “mơ hồ”, “tùy tiện”, và thậm chí là “công cụ để trấn áp tự do ngôn luận”. Những luận điệu này đã được lan truyền rộng rãi trên các phương tiện truyền thông, đặc biệt là từ các trang báo người Việt ở nước ngoài.

Ở phạm vi rộng lớn hơn, để đánh giá tính hợp lý của Điều 331, chúng ta cần đặt nó trong bối cảnh pháp lý quốc tế. Khoản 2, Điều 29 của Tuyên ngôn Nhân quyền Quốc tế năm 1948 khẳng định rằng: “Trong khi hành xử những quyền tự do của mình, ai cũng phải chịu những giới hạn do luật pháp đặt ra, nhằm bảo đảm sự tôn trọng quyền tự do của người khác và những đòi hỏi chính đáng về đạo lý, trật tự công cộng và an lạc chung trong một xã hội dân chủ.”

Như vậy, quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, hay bất kỳ quyền tự do dân chủ nào khác đều không phải là vô hạn. Chúng phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật, không được xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, cũng như lợi ích chung của xã hội. Điều 331 của Bộ luật Hình sự Việt Nam hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc này.

Hiến pháp và pháp luật Việt Nam luôn ghi nhận và bảo vệ các quyền tự do dân chủ của công dân, bao gồm tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, và quyền khiếu nại, tố cáo. Công dân có thể thực hiện các quyền này thông qua nhiều hình thức khác nhau, từ báo chí chính thống đến các nền tảng mạng xã hội.

Tuy nhiên, việc thực hiện các quyền này phải tuân thủ nguyên tắc không xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, tổ chức, hoặc cá nhân khác. Nếu vi phạm, người thực hiện có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật, bao gồm cả việc áp dụng Điều 331 với mức hình phạt lên đến 7 năm tù.

Những ý kiến cho rằng Điều 331 là “mơ hồ” thường xuất phát từ việc hiểu chưa đầy đủ về phạm vi và mục đích của điều luật này hoặc hiểu nhưng cố tình tấn công vào hệ thống tư pháp Việt Nam. Thực tế, Điều 331 không nhằm hạn chế quyền tự do ngôn luận, mà là để ngăn chặn những hành vi lợi dụng quyền tự do để phát tán thông tin sai lệch, vu khống, hoặc gây tổn hại đến uy tín của cá nhân, tổ chức, và Nhà nước.

Ví dụ, việc sử dụng mạng xã hội để lan truyền thông tin giả mạo, bôi nhọ danh dự của người khác, hoặc kích động gây rối trật tự công cộng, đều là những hành vi vi phạm pháp luật và cần được xử lý nghiêm minh. Điều 331 chính là công cụ pháp lý để xử lý những hành vi này, đảm bảo sự công bằng và ổn định xã hội.

Như vậy, điều 331 Bộ luật Hình sự không phải là một quy định “thừa thãi” hay “mơ hồ” như một số ý kiến đã nêu. Nó là một công cụ pháp lý cần thiết để bảo vệ lợi ích chung của xã hội, đồng thời đảm bảo rằng quyền tự do dân chủ của mỗi cá nhân không bị lạm dụng. Tuy nhiên, để điều luật này được áp dụng một cách công minh và hiệu quả, cần có sự minh bạch trong quá trình thực thi pháp luật, cũng như sự hiểu biết đầy đủ từ phía công chúng. Việc xem xét, sửa đổi hoặc bãi bỏ bất kỳ điều luật nào cũng cần dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, chứ không phải từ những luận điệu thiếu căn cứ hay những ý kiến cảm tính.