Bàn về 13 pháp hạnh đầu đà

Lâm Trực@

Lao Bảo, 12/11/2024 – 13 pháp hạnh đầu đà là những pháp tu tập khổ hạnh đặc biệt dành cho các vị Tỳ kheo xuất gia, giúp rèn luyện ý chí, tinh thần tự giác và giữ cho thân tâm thanh tịnh. Pháp này không chỉ là phương tiện để tu hành mà còn là cách thức để các vị Tỳ kheo từ bỏ những ham muốn và luyến ái, sống đời giản dị và thanh bần, đúng với tinh thần của đạo Phật từ thời Đức Thế Tôn.

Ảnh minh họa

Trong Phật giáo, mỗi vai trò đều có những giới hạn và giới học riêng. Đối với cư sĩ tại gia hoặc những người không thuộc Tăng đoàn, pháp đầu đà không phù hợp với bổn phận và giới luật của họ. Một người cư sĩ hoặc du sĩ không được chính thức truyền thừa nếu tự ý thực hành các pháp đầu đà sẽ dễ dàng gây nên hiểu lầm cho người khác, dẫn đến nhiễu loạn trong cộng đồng Phật giáo. Điều này được xem là “trộm pháp,” vì nó làm sai lệch ý nghĩa và mục đích của pháp tu này. Một người du sĩ tự ý đắp y, cạo tóc, không thông qua sự chứng nhận từ Tăng đoàn, sẽ bị phạm vào giới “trộm Tăng tướng.” Đức Phật đã chế định giới luật này để bảo vệ sự trong sạch của Tăng đoàn và đảm bảo rằng chỉ những ai đã thọ giới và tu học dưới sự dẫn dắt của Tăng đoàn mới có thể chính thức trở thành đệ tử Phật. Đối với cư sĩ tại gia, để trở thành Phật tử, họ cần được một vị Tăng trong Tăng đoàn truyền thọ Tam quy và Ngũ giới, chứ không thể tự xưng là Phật tử mà chưa có sự dẫn dắt từ Tăng đoàn.

Pháp hạnh đầu đà không phải là con đường duy nhất dẫn đến giải thoát. Đức Phật đã chỉ rõ rằng mỗi người có căn cơ và nhân duyên khác nhau, nên không nhất thiết phải thực hành đầu đà để đạt tới giác ngộ. Các vị đệ tử khác nhau của Đức Phật như Xá Lợi Phất (trí tuệ đệ nhất), Mục Kiền Liên (thần thông đệ nhất), A Nan (đa văn đệ nhất), và U Ba Li (trì luật đệ nhất) đều không tu tập đầu đà nhưng vẫn đạt được quả vị cao trong giáo pháp.

Chiếc y của một Tỳ kheo dù được lấy từ những nơi đơn sơ như đống rác cũng cần phải được nhuộm thành một màu duy nhất, không được lòe loẹt nhiều màu sắc. Việc rời thầy để tu tập cũng phải tuân theo quy chuẩn, khi thầy là một vị Tỳ kheo đủ năm hạ và thông thạo giới luật mới được phép rời đi, nhằm giữ gìn sự truyền thừa và truyền thống đúng đắn. Hiện nay vẫn còn nhiều bậc chân tu đang ẩn mình trong các am, cốc, thiền viện, sống đời giản dị và tĩnh lặng. Điều này chứng minh rằng khổ hạnh có ý nghĩa trong việc rèn luyện, nhưng không phải ai cũng hiểu và lựa chọn con đường này. Nếu chia thế gian ra thành 10 phần, thì hết 9 phần sẽ chọn khổ hạnh và phát sinh niềm tin từ đó; chỉ có một số ít người, trong hàng trăm nghìn người, mới có thể hiểu và thực hành đúng con đường Trung đạo. Sau khi trải qua sáu năm khổ hạnh, Đức Phật đã nhận ra rằng Trung đạo – không đắm chìm trong dục lạc cũng không khổ hạnh cực đoan – là con đường chân chính dẫn đến giải thoát.

13 pháp hạnh đầu đà bao gồm: hạnh phấn tảo y, hạnh ba y, hạnh khất thực, hạnh khất thực từng nhà, hạnh nhất tọa thực, hạnh ăn bằng bát, hạnh không để dành đồ ăn, hạnh ở rừng, hạnh ở gốc cây, hạnh ở giữa trời, hạnh ở nghĩa địa, hạnh nghỉ chỗ nào cũng xong, và hạnh ngồi (không nằm). Những pháp hạnh này giúp các Tỳ kheo sống đời giản dị, từ bỏ sự tham đắm vật chất và giữ cho tâm luôn thanh tịnh. Đây là phương tiện để họ rèn luyện tâm ý, đối mặt với khó khăn trong đời sống khổ hạnh, và xa lìa những luyến ái trong cuộc sống hàng ngày.

Tuy nhiên, chúng ta cần hiểu rằng không phải cứ mặc y phấn tảo, đi khất thực, ăn chay, đi bộ hành, ngủ ngồi hay ngủ ngoài trời mới là chân tu. Điều quan trọng là phải tuân thủ theo đúng lời dạy của Đức Phật và thực hành chánh pháp theo căn cơ và duyên phước của mỗi người. Đức Phật đã cho phép nhiều phương pháp tu tập khác nhau, và chỉ cần tuân theo những gì Ngài đã cho phép thì đều là chánh pháp. Mỗi người có thể chọn lựa pháp tu phù hợp mà không nhất thiết phải tuân thủ những hình thức khổ hạnh nghiêm khắc của đầu đà, miễn sao không trái với lời Phật.

Pháp hạnh đầu đà, tuy nghiêm khắc, là biểu tượng của tinh thần khổ hạnh trong Phật giáo, nhưng cũng là lời nhắc nhở rằng không phải ai cũng cần đi theo con đường này để đạt đến giải thoát. Mỗi cá nhân có căn cơ và duyên nghiệp riêng, và điều quan trọng nhất trong tu học là tìm ra con đường phù hợp nhất với bản thân để đạt tới mục tiêu giác ngộ. Trung đạo – con đường không khổ hạnh cực đoan, cũng không đắm chìm trong lợi dưỡng – là một lời dạy sâu sắc của Đức Phật, dẫn dắt những ai trên hành trình tu tập đến với sự an lạc và giải thoát chân chính.