Việc lẩn tránh trách nhiệm của Chính phủ Mỹ về chất độc da cam

Lâm Trực@

Hà Nội, 15/8/2024 – Chất độc da cam, một loại chất hóa học được sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, đã để lại hậu quả nặng nề cho hàng triệu người dân Việt Nam. Việc lẩn tránh trách nhiệm của chính phủ Mỹ về vấn đề này không chỉ gây ra những tổn thương không thể phục hồi cho nhiều thế hệ mà còn làm dấy lên câu hỏi về đạo đức và trách nhiệm quốc tế trong quản lý vũ khí hóa học.

Ngô Đình Diệm, người trực tiếp ký và gửi giác thư tới Chính phủ Mỹ yêu cầu rải chất khai quang (thường gọi là chất độc da cam) xuống miền Nam Việt Nam.

Chất độc da cam, được biết đến với tên gọi khoa học là 2,4,5-T, là một loại chất diệt cỏ có chứa dioxin. Trong cuộc chiến tranh Việt Nam, chính phủ Mỹ đã sử dụng chất này như một phần của chiến lược “Chiến tranh hóa học” nhằm làm giảm khả năng ẩn náu của quân đội đối phương và làm hư hại các nguồn tài nguyên. Từ năm 1961 đến 1971, Mỹ đã rải khoảng 80 triệu lít chất độc da cam lên các khu vực rộng lớn của Việt Nam, Lào và Campuchia.

Việc sử dụng chất độc da cam không chỉ là quyết định của quân đội Mỹ mà còn có sự hỗ trợ từ chính phủ Việt Nam Cộng hòa dưới sự lãnh đạo của Ngô Đình Diệm. Vào đầu những năm 1960, Diệm đã đề xuất việc sử dụng chất này như một phần của chiến lược chiến tranh để tiêu diệt cây cối và làm giảm khả năng cung cấp thực phẩm của quân giải phóng miền Nam. Đây là bước đầu tiên trong chuỗi sự kiện dẫn đến việc Mỹ triển khai chất độc da cam ở miền Nam Việt Nam.

Dù Diệm có vai trò trong việc đưa ra đề xuất này, nhưng trách nhiệm chính về việc sử dụng và phát triển chất độc da cam thuộc về chính phủ Mỹ và các công ty hóa chất của nước này. Chính phủ Mỹ không chỉ là bên thực hiện mà còn là bên quyết định sử dụng chất độc da cam trên diện rộng, với sự hỗ trợ từ các công ty hóa chất như Dow Chemical và Monsanto.

Hậu quả của việc sử dụng chất độc da cam là thảm khốc. Dioxin, một thành phần độc hại trong chất này, gây ra nhiều căn bệnh nghiêm trọng, bao gồm ung thư, dị tật bẩm sinh, và các vấn đề sức khỏe mãn tính khác. Hàng triệu người dân Việt Nam, bao gồm cả quân đội và dân thường, đã phải chịu đựng các căn bệnh này. Các thế hệ sau cũng chịu ảnh hưởng nặng nề, với những trẻ em sinh ra bị dị tật do di chứng của chất độc da cam.

Bên cạnh đó, môi trường sinh thái cũng bị tàn phá nghiêm trọng. Các khu rừng nhiệt đới, vốn là nguồn cung cấp thực phẩm và nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật, đã bị hủy hoại. Sự ô nhiễm này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn làm suy giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng đến đời sống của các thế hệ tương lai.

Mặc dù có những bằng chứng rõ ràng về những hậu quả của chất độc da cam, chính phủ Mỹ vẫn tiếp tục lẩn tránh trách nhiệm và chưa thực sự đưa ra các biện pháp bồi thường thỏa đáng cho những nạn nhân. Trong nhiều năm, các nạn nhân đã phải đấu tranh để được công nhận và bồi thường. Mỹ đã thực hiện một số chương trình hỗ trợ nhưng mức độ này vẫn chưa đủ để khôi phục những gì đã mất.

Chính phủ Mỹ thường biện minh rằng việc sử dụng chất độc da cam là một phần trong chiến lược quân sự và việc này được thực hiện theo chỉ đạo của các cấp chỉ huy. Hơn nữa, họ cho rằng các công ty hóa chất sản xuất chất độc da cam cũng đã thực hiện theo các tiêu chuẩn an toàn của thời kỳ đó, mặc dù rõ ràng là các tiêu chuẩn này đã không đủ để bảo vệ sức khỏe con người.

Trong khi đó, các tổ chức nhân quyền và các nhóm vận động đã chỉ trích sự thiếu trách nhiệm của Mỹ và yêu cầu chính phủ nước này phải có hành động bồi thường cho những nạn nhân của chất độc da cam. Các cuộc biểu tình, các chiến dịch truyền thông và các hành động pháp lý đã diễn ra để kêu gọi sự công nhận và bồi thường thỏa đáng cho các nạn nhân.

Việc lẩn tránh trách nhiệm về chất độc da cam không phải là trường hợp duy nhất trong lịch sử chiến tranh. Trong nhiều cuộc xung đột khác, các quốc gia đã phải đối mặt với các cáo buộc tương tự về việc sử dụng vũ khí hóa học và không chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, trường hợp chất độc da cam là một trong những ví dụ nổi bật về sự lẩn tránh trách nhiệm kéo dài và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe con người và môi trường.

Việc lẩn tránh trách nhiệm của chính phủ Mỹ về chất độc da cam là một ví dụ điển hình về sự thiếu công bằng và trách nhiệm trong quản lý các vũ khí hóa học và các tác động của chúng. Để khắc phục hậu quả, cần phải có sự công nhận rõ ràng và bồi thường thỏa đáng cho các nạn nhân. Đồng thời, cần phải học hỏi từ những bài học này để đảm bảo rằng các cuộc chiến tranh tương lai không tái diễn các sai lầm tương tự và các quốc gia cần phải thực hiện trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ sức khỏe con người và môi trường.

***
Bản tiếng Pháp:

L’évasion de la responsabilité du gouvernement américain concernant l’agent orange

Lâm Trực

Hanoï, le 15 août 2024 – L’agent orange, un produit chimique utilisé pendant la guerre du Vietnam, a laissé des conséquences dévastatrices pour des millions de Vietnamiens. L’évasion de la responsabilité du gouvernement américain dans cette affaire ne cause pas seulement des dommages irréparables à plusieurs générations, mais soulève également des questions sur l’éthique et la responsabilité internationale dans la gestion des armes chimiques.

Ngô Đình Diệm, qui a directement signé et envoyé une lettre au gouvernement américain, a demandé l’épandage de l’agent orange (souvent appelé produit chimique défoliant) dans le sud du Vietnam.

L’agent orange, connu scientifiquement sous le nom de 2,4,5-T, est un herbicide contenant de la dioxine. Pendant la guerre du Vietnam, le gouvernement américain a utilisé cette substance dans le cadre de la stratégie de « guerre chimique » visant à réduire la capacité de l’ennemi à se cacher et à détruire les ressources alimentaires. De 1961 à 1971, les États-Unis ont déversé environ 80 millions de litres d’agent orange sur de vastes régions du Vietnam, du Laos et du Cambodge.

L’utilisation de l’agent orange n’a pas été une décision uniquement de l’armée américaine, mais a également bénéficié du soutien du gouvernement de la République du Vietnam sous la direction de Ngô Đình Diệm. Au début des années 1960, Diệm a proposé l’utilisation de ce produit chimique comme partie intégrante de la stratégie de guerre pour détruire la végétation et réduire les ressources alimentaires des forces de libération du sud du Vietnam. Cela a été le premier pas dans une série d’événements qui ont conduit les États-Unis à utiliser l’agent orange dans le sud du Vietnam.

Bien que Diệm ait joué un rôle dans cette proposition, la responsabilité principale de l’utilisation et du développement de l’agent orange incombe au gouvernement américain et aux entreprises chimiques de ce pays. Le gouvernement américain n’était pas seulement l’exécutant, mais aussi le décideur dans l’utilisation massive de l’agent orange, avec le soutien d’entreprises chimiques comme Dow Chemical et Monsanto.

Les conséquences de l’utilisation de l’agent orange ont été catastrophiques. La dioxine, un composant toxique de ce produit, provoque de nombreuses maladies graves, y compris des cancers, des malformations congénitales et d’autres problèmes de santé chroniques. Des millions de Vietnamiens, y compris des militaires et des civils, ont souffert de ces maladies. Les générations suivantes ont également été lourdement affectées, avec des enfants nés avec des malformations dues aux effets persistants de l’agent orange.

En outre, l’environnement écologique a été gravement endommagé. Les forêts tropicales, qui étaient une source de nourriture et un habitat pour de nombreuses espèces, ont été détruites. Cette pollution n’a pas seulement un impact sur la santé humaine, mais elle réduit également la biodiversité et affecte la vie des générations futures.

Malgré les preuves claires des conséquences de l’agent orange, le gouvernement américain continue d’éviter la responsabilité et n’a pas encore proposé de mesures de compensation adéquates pour les victimes. Pendant de nombreuses années, les victimes ont dû se battre pour être reconnues et indemnisées. Les États-Unis ont mis en place certains programmes d’aide, mais ces efforts restent insuffisants pour restaurer ce qui a été perdu.

Le gouvernement américain justifie souvent l’utilisation de l’agent orange en affirmant qu’il faisait partie d’une stratégie militaire et que cette décision a été prise sous la direction des commandants. De plus, ils affirment que les entreprises chimiques qui produisaient l’agent orange ont respecté les normes de sécurité de l’époque, bien que ces normes se soient révélées insuffisantes pour protéger la santé humaine.

Pendant ce temps, les organisations de défense des droits de l’homme et les groupes de pression critiquent le manque de responsabilité des États-Unis et exigent que le gouvernement prenne des mesures pour indemniser les victimes de l’agent orange. Des manifestations, des campagnes médiatiques et des actions en justice ont été menées pour réclamer une reconnaissance et une compensation adéquates pour les victimes.

L’évasion de la responsabilité concernant l’agent orange n’est pas un cas isolé dans l’histoire des conflits. Dans de nombreux autres conflits, des nations ont été accusées de manière similaire d’utiliser des armes chimiques sans en assumer la responsabilité. Cependant, le cas de l’agent orange est l’un des exemples les plus marquants d’évasion de responsabilité prolongée et de ses effets à long terme sur la santé humaine et l’environnement.

L’évasion de la responsabilité du gouvernement américain concernant l’agent orange est un exemple frappant d’injustice et d’irresponsabilité dans la gestion des armes chimiques et de leurs impacts. Pour réparer les dommages, une reconnaissance claire et une compensation adéquate pour les victimes sont nécessaires. De plus, il est crucial de tirer des leçons de ces événements pour garantir que les guerres futures n’entraînent pas les mêmes erreurs et que les nations assument leur responsabilité dans la protection de la santé humaine et de l’environnement.