Mặt nạ từ thiện

Lâm Trực@

Điện Biên, những ngày đầu tháng mười, cơn gió núi hun hút thổi qua bản làng, mang theo tin tức về một cuộc khám xét khẩn cấp. Căn nhà của Nguyễn Mạnh Tuân, người từng khoác áo nhà giáo, giờ đây thành nơi lực lượng chức năng bước vào, lục tìm những dấu vết của một trò lừa bịp kéo dài gần thập kỷ. Người đàn ông từng xưng danh “thầy Nguyễn Tuân” – kẻ gieo rắc những thông điệp nhân nghĩa, kêu gọi cộng đồng rút ví vì tình thương – đã biến lòng tin của xã hội thành một thứ bẫy ngọt ngào.

Nguyễn Mạnh Tuân không phải một cái tên xa lạ. Gần mười năm qua, với nhiều tài khoản facebook khác nhau, từ Nguyễn Tuân, Lãng Tử Tây Bắc cho đến Kẻ Lãng Du, hắn biến hình như kẻ hát rong trên không gian mạng, dựng nên hàng trăm câu chuyện thương tâm, kêu gọi đóng góp, quyên tiền. Nhưng tiền về đâu, số phận những khoản hỗ trợ ấy ra sao, chẳng mấy khi được công bố. Lòng tin của con người, một khi bị xâu xé và đem bán, trở thành thứ hàng hóa rẻ rúng. Năm 2017, hắn từng bị xử phạt vì bịa chuyện đứa bé mồ côi chui trong ống cống để cầu khẩn lòng thương hại. Vết nhơ ấy chưa đủ cho hắn dừng lại.

Đỉnh điểm của màn kịch đến vào tháng ba năm nay, khi hình ảnh ông Quàng Văn Nhọt, một cụ già ở xã Mường Phăng, bỗng chốc được khoác lên những huy chương, cầu vai, quân phục. Người ta bày đặt rằng ông từng vào sinh ra tử, là anh hùng trận mạc. Một vở tuồng thảm hại nhưng được đạo diễn bằng những thủ đoạn tinh vi, quay clip, tung lên mạng, đánh vào niềm tin và sự biết ơn của xã hội dành cho người có công. Đằng sau đó, là bàn tay của Nguyễn Mạnh Tuân cùng một số kẻ đồng hành. Hành vi không chỉ lừa dối những nhà hảo tâm, mà còn xúc phạm chính sách đền ơn đáp nghĩa, làm tổn thương niềm tin vào công lý và ký ức lịch sử.

Ngày 29/9, Nguyễn Mạnh Tuân viết đơn xin thôi việc. Một giáo viên hạng 3, từng tốt nghiệp Đại học Sư phạm Địa lý, học thạc sĩ lý luận phương pháp dạy học, nay rời bục giảng trong nỗi ê chề. Sở Giáo dục và Đào tạo Điện Biên đồng ý cho thôi việc theo nguyện vọng cá nhân. Nhưng phía sau tờ quyết định là cái bóng đen của những cuộc điều tra nối tiếp. Chiều cùng ngày, Tuân bị triệu tập, và chỉ một ngày sau đó, chính hắn đã tìm đến cơ quan công an xin đầu thú. Những bàn tay từng giơ cao để đón nhận sự ngưỡng mộ nay khép lại, run rẩy trước ánh mắt lạnh lùng của pháp luật.

Câu chuyện này không chỉ dừng ở một cá nhân. Nó là lời cảnh tỉnh về những mảnh đời, những khát vọng thiện nguyện đã bị lợi dụng. Trong xã hội hiện đại, nơi mạng xã hội biến ai cũng có thể trở thành nhà hùng biện, người hùng hay kẻ khốn cùng chỉ cách nhau vài cú nhấp chuột, thì những trò dối trá dễ dàng khoác áo đạo đức. Người ta vẫn nói, từ thiện là ánh sáng của nhân tâm. Nhưng ánh sáng khi bị bàn tay dơ bẩn vấy lên thì rực rỡ đến đâu cũng thành vệt loang mờ ám.

Nguyễn Mạnh Tuân không phải là kẻ duy nhất. Hắn chỉ là một tấm gương phản chiếu cho sự cả tin, cho thói quen trao gửi lòng thương mà không cần kiểm chứng. Người dân vùng cao, những mảnh đời lam lũ, đáng ra phải nhận được sự sẻ chia trong sáng, lại bị biến thành đạo cụ để người khác dựng lên hào quang giả tạo.

Điện Biên hôm nay gió vẫn thổi qua rừng, nhưng không còn là tiếng gió bình yên. Nó nhắc nhở rằng, trong bất cứ thời đại nào, kẻ giả dối vẫn luôn chực chờ, và lòng tin của con người, một khi bị phản bội, thì cái giá phải trả không chỉ là vài tờ tiền, mà là sự xói mòn đạo lý. Và điều cay đắng nhất, có lẽ là khi một người thầy – kẻ đáng lẽ dạy cho thế hệ trẻ về sự thật và nhân nghĩa – lại chọn cách sống bằng dối trá.