Bộ trưởng Y tế và cú đánh cược nghìn tỷ vào tư vấn ngoại

Lâm Trực@

Hà Nội, ngày 4/4/2025 – Khi một dự án y tế quốc gia bị biến thành “sân chơi” cho những quyết định tùy tiện, cái giá phải trả không chỉ là tiền tỷ mà còn là niềm tin của người dân. Thanh tra Chính phủ vừa giáng một đòn mạnh vào nguyên Bộ trưởng Y tế cùng loạt cán bộ liên quan vì hàng loạt sai phạm nghiêm trọng tại hai bệnh viện lớn: Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2.

Năm 2014, Bộ trưởng Y tế khi đó đã phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài lập dự án với lý do “đơn vị trong nước không đáp ứng yêu cầu“. Thế nhưng, hồ sơ thanh tra phanh phui sự thật gây sốc: Không một tài liệu nào chứng minh năng lực tư vấn nội địa thua kém. Trái lại, nhiều đơn vị Việt Nam từng triển khai dự án quy mô lớn hơn. Điều đáng nói, ngay trước khi mở thầu, Bộ trưởng đã chỉ đạo chọn Công ty VK Group (Bỉ) làm tư vấn – một động thái “định sẵn kết quả” vi phạm trắng trợn Luật Đấu thầu. Không dừng lại ở đó, bà còn tự ý mở rộng phạm vi thuê tư vấn ngoại để thiết kế kiến trúc, dù dự án chưa được phê duyệt.

Các gói thầu tư vấn bị chia nhỏ một cách khó hiểu, tạo điều kiện cho VK Group thâu tóm công việc. Kết quả là chi phí lập dự án cao gấp 5,6 lần định mức (chênh 35,8 tỷ đồng), thiết kế kỹ thuật đắt đỏ gấp 2,3 lần (thổi giá thêm 69 tỷ đồng). Tổng cộng, ngân sách nhà nước bị thiệt hại ít nhất 80 tỷ đồng – số tiền đủ để xây dựng một phòng khám hiện đại cho người dân.

Vụ việc không đơn thuần là sai phạm cá nhân. Nó phơi bày một cơ chế “xin-cho” đầy rủi ro khi từ khâu phê duyệt đến lựa chọn nhà thầu đều bị chi phối bởi ý chí chủ quan của lãnh đạo. Ban Quản lý dự án và Bộ Y tế cùng “nhắm mắt” cho tư vấn ngoại hưởng lợi, bất chấp năng lực tư vấn trong nước. Thanh tra Chính phủ khẳng định đây là vi phạm có hệ thống, cố ý làm trái để ưu ái nhà thầu nước ngoài. Trách nhiệm thuộc về nguyên Bộ trưởng, Giám đốc Ban Quản lý dự án và hàng loạt cá nhân liên quan.

Hai bệnh viện nghìn tỷ giờ đây không chỉ là dự án dang dở, mà còn trở thành biểu tượng của sự lãng phí và thiếu trách nhiệm. Câu hỏi lớn hơn được đặt ra: Liệu cơ chế giám sát có đủ mạnh để ngăn những vụ việc tương tự, hay “bàn tay nối dài” của các ông lớn vẫn tiếp tục thao túng ngân sách? Một điều chắc chắn: Khi pháp luật nghiêm minh, không có chức vụ nào đủ cao để che chắn cho những quyết định sai trái. Và cái giá phải trả, cuối cùng, luôn được đo bằng niềm tin của dân.