Bộ trưởng Y tế cũ và đống đổ nát nghìn tỷ

Lâm Trực@

Hà Nội, ngày 4/4/2025 – Tiền thuế của dân không phải để đốt chơi. Thế nhưng tại hai dự án bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2 ở Hà Nam, hàng nghìn tỷ đồng đã bị ném qua cửa sổ, kéo theo những sai phạm nghiêm trọng mà Thanh tra Chính phủ vừa phanh phui. Đứng sau mớ hỗn độn này là cựu Bộ trưởng Y tế – người từng được kỳ vọng dẫn dắt ngành y tế, nhưng giờ đây bị chỉ mặt vì những quyết định sai trái, cố ý làm xiêu vẹo cả một hệ thống.

Theo Kết luận thanh tra số 528 ban hành ngày 4/4, câu chuyện bắt đầu từ năm 2014, khi Ban Quản lý dự án Y tế trọng điểm – dưới sự phê duyệt của Bộ trưởng – quyết định thuê tư vấn nước ngoài lập dự án cho hai bệnh viện này. Lý do? Họ cho rằng các đơn vị trong nước không đủ sức đáp ứng yêu cầu “thiết kế linh hoạt” và “vật liệu mới” để phù hợp với trang thiết bị hiện đại. Nghe thì hay, nhưng giấy trắng mực đen lại không chứng minh được lời bao biện ấy. Thực tế, trước đó, chính các đơn vị tư vấn nội địa đã làm tốt việc lập dự án và thiết kế kỹ thuật cho những công trình quy mô lớn hơn. Vậy tại sao phải vung tay chọn Công ty VK Group từ Bỉ?

Câu trả lời dần lộ ra: đây không phải vấn đề năng lực, mà là ý đồ. Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, cựu Bộ trưởng Y tế đã phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài ngay từ Quyết định 996 ngày 21/3/2014, thậm chí còn mở rộng sang thiết kế dự án khi chưa có đề xuất chính thức và hai dự án còn nằm trên giấy. Đỉnh điểm, Thông báo 417 ngày 9/5/2014 cho thấy ông chỉ đạo chọn thẳng VK Group mà không qua đấu thầu. Một sự “chủ quan” đến mức khó tin, hay nói thẳng là cố ý vi phạm luật đấu thầu và quy chế thuê tư vấn nước ngoài.

Chưa hết, giá hợp đồng tư vấn bị đội lên chóng mặt. So với định mức của Bộ Xây dựng (Quyết định 957/2009), giá lập dự án cao gấp 5,6 lần, còn giá thiết kế kỹ thuật và bản vẽ thi công cao gấp 2,3 lần. Tổng cộng, số tiền vượt trội lên tới hơn 104 tỷ đồng, trong đó 80 tỷ đã được thanh toán-– một khoản thiệt hại ngân sách không nhỏ. Ai chịu trách nhiệm? Thanh tra chỉ đích danh cựu Bộ trưởng, Giám đốc Ban Quản lý dự án Y tế trọng điểm cùng các đơn vị liên quan.

Nhìn sâu hơn, vụ việc không chỉ là chuyện tiền bạc. Nó phơi bày một thực trạng đáng sợ: những người đứng đầu, được trao quyền quyết định vì lợi ích công, lại sẵn sàng bẻ cong quy định để trục lợi hoặc ưu ái cho “người quen”. Việc phân chia gói thầu thiếu logic, cố tình thu hẹp phạm vi công việc để hợp thức hóa lựa chọn VK Group, hay phê duyệt chi phí thiếu căn cứ, đều cho thấy một kịch bản được dàn dựng kỹ lưỡng. Trong khi đó, năng lực tư vấn trong nước bị gạt phăng không thương tiếc, dù họ đã chứng minh được khả năng.

Hậu quả để lại là gì? Hai bệnh viện nghìn tỷ giờ như đống đổ nát giữa cơn bão chỉ trích, còn lòng tin của người dân vào hệ thống y tế thêm một lần bị xói mòn. Đây không chỉ là bài học đắt giá cho cựu Bộ trưởng và ê-kíp của ông, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả bộ máy quản lý. Nếu không siết chặt giám sát, không cải cách triệt để từ khâu bổ nhiệm đến thực thi, những “cú ngã” như thế này sẽ còn tái diễn.

Pháp luật không có chỗ cho sự bao che. Thanh tra Chính phủ đã làm rõ trắng đen, và giờ là lúc những người trong cuộc phải trả giá. Tiền dân không phải để lãng phí, và sai phạm không thể bị chôn vùi dưới những lời biện minh sáo rỗng.