Minh bạch từ thiện: Khi niềm tin bị đặt dấu hỏi

Khoai@

Hơn 16 tỷ đồng tiền từ thiện được quyên góp để hỗ trợ bé Bắp – một trường hợp được cho là nguy kịch cần điều trị gấp – đã trở thành tâm điểm chú ý của dư luận trong những ngày qua. Số tiền khổng lồ này được quyên góp qua tài khoản do TikToker Phạm Thoại quản lý, nhưng hiện tại, tài khoản chỉ còn lại hơn 54 triệu đồng. Sự chênh lệch lớn giữa số tiền nhận được và số dư hiện tại đã làm dấy lên hàng loạt câu hỏi từ cộng đồng mạng, đặc biệt là những người từng đóng góp. Liệu số tiền đó đã đi đâu, và trách nhiệm minh bạch nằm ở đâu trong câu chuyện này?

Hành trình quyên góp và những nghi vấn

Mọi chuyện bắt đầu từ ngày 4/11/2024, khi Phạm Thoại đăng tải một bài viết kêu gọi cộng đồng chung tay giúp đỡ bé Bắp – một em bé được anh mô tả là đang trong tình trạng nguy kịch, cần 6-7 tỷ đồng để chữa trị tại Trung Quốc. Anh sử dụng một ứng dụng công nghệ mang tên “Thiện nguyện” để gây quỹ, khẳng định rằng mọi người có thể kiểm tra giao dịch công khai như sao kê trực tuyến.

Tính đến trưa ngày 24/2/2025, tổng số tiền quyên góp được ghi nhận lên tới hơn 16,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, số dư còn lại trong tài khoản hiện chỉ vỏn vẹn hơn 54 triệu đồng. Số tiền “biến mất” không được giải thích rõ ràng, khiến nhiều người từng ủng hộ bắt đầu đặt câu hỏi về sự minh bạch trong quá trình sử dụng nguồn quỹ này.

Trong khi đó, chị Lê Thị Thu Hòa – mẹ của bé Bắp – lại có phản ứng gây tranh cãi. Khi được yêu cầu cung cấp thông tin về cách sử dụng số tiền, chị cho rằng mọi thứ đã có Phạm Thoại lo liệu và không cần phải giải trình thêm. Thậm chí, chị còn khẳng định đây là tiền quyên góp tự nguyện, không ai bị ép buộc, nên không có nghĩa vụ phải công khai chi tiết. Thái độ này càng làm gia tăng sự hoài nghi từ dư luận.

Minh bạch – Nghĩa vụ không thể né tránh

Theo ý kiến từ luật sư Lê Trung Phát, người đứng đầu Hãng luật Lê Trung Phát tại TP.HCM, việc kêu gọi từ thiện thông qua tài khoản cá nhân không phải là chuyện đơn giản. Người đứng ra quyên góp, trong trường hợp này là Phạm Thoại, có trách nhiệm cung cấp thông tin rõ ràng về số tiền nhận được và cách sử dụng. Một cách làm minh bạch và đáng tin cậy là yêu cầu ngân hàng cung cấp sao kê chính thức, thay vì chỉ tự lập danh sách giao dịch – điều dễ bị nghi ngờ về tính xác thực.

Luật pháp Việt Nam cũng quy định rõ ràng về vấn đề này. Nghị định 93 nghiêm cấm các hành vi như báo cáo sai sự thật, sử dụng tiền từ thiện sai mục đích hoặc lợi dụng lòng tốt của cộng đồng để trục lợi. Nếu Phạm Thoại không thể chứng minh số tiền đã được chuyển giao đầy đủ cho gia đình bé Bắp thông qua các bằng chứng như lệnh chuyển khoản hay giấy tờ hợp lệ, anh có thể tự đẩy mình vào tình thế bất lợi.

Hơn nữa, những người đóng góp có quyền закон yêu cầu sự minh bạch. Họ không chỉ muốn biết số tiền của mình đã được sử dụng ra sao, mà còn cần đảm bảo rằng nó thực sự đến tay người cần giúp đỡ. Nếu không nhận được câu trả lời thỏa đáng, họ hoàn toàn có thể gửi đơn tố giác đến cơ quan chức năng để yêu cầu điều tra.

Khi nào công an sẽ vào cuộc?

Nếu có dấu hiệu sai phạm, chẳng hạn như việc chiếm đoạt hoặc sử dụng tiền từ thiện không đúng mục đích, cơ quan công an có thể khởi tố vụ án với tội danh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174 Bộ Luật Hình sự. Mức phạt cho tội danh này dao động từ cải tạo không giam giữ tối đa 3 năm cho đến tù chung thân, tùy thuộc vào số tiền liên quan. Với con số hơn 16 tỷ đồng trong vụ việc này, đây rõ ràng là một trường hợp nghiêm trọng nếu có vi phạm.

Để vụ việc được cơ quan điều tra thụ lý, những người từng ủng hộ cần cung cấp bằng chứng cụ thể như chứng từ chuyển tiền, thông tin công khai từ Phạm Thoại về tổng số tiền nhận được, và các dấu hiệu cho thấy sự thiếu minh bạch. Nếu gia đình bé Bắp bị phát hiện có hành vi thông đồng, họ cũng có thể bị xem xét trách nhiệm với vai trò đồng phạm. Khi đó, những người đóng góp sẽ trở thành bị hại và có quyền yêu cầu bồi thường.

Lòng tin giữa lằn ranh mong manh

Tối 23/2, Phạm Thoại đăng tải hình ảnh cập nhật tình hình của bé Bắp trong quá trình điều trị, như một động thái xoa dịu dư luận. Tuy nhiên, bên cạnh những lời động viên, không ít bình luận đặt câu hỏi trực tiếp về số tiền từ thiện. Một cư dân mạng còn thẳng thắn hỏi: “Đại ca có đớp mớ nào không ta?” – ám chỉ nghi ngờ Phạm Thoại giữ lại một phần quỹ. Câu trả lời của anh – “Cũng được một ít” – dù ngắn gọn nhưng càng làm dấy lên tranh cãi.

Câu chuyện của bé Bắp không chỉ là vấn đề từ thiện mà còn là bài học về niềm tin. Khi lòng tốt của cộng đồng bị đặt dấu hỏi, trách nhiệm minh bạch không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là cách để bảo vệ giá trị của sự sẻ chia. Nếu không có câu trả lời rõ ràng, vụ việc này có thể trở thành vết nứt lớn trong lòng tin của những người từng dang tay giúp đỡ. Và khi đó, cơ quan công an có lẽ sẽ là nơi cuối cùng để tìm ra sự thật.