Cựu Thứ Trưởng Bộ TNMT bị đề nghị truy tố vì sai phạm trong cấp phép khai thác đất hiếm

Lâm Trực@

Phú Thọ, 4/2/2025 – Theo thông tin từ cơ quan điều tra, cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) Nguyễn Linh Ngọc đang đối mặt với cáo buộc liên quan đến việc ký giấy phép khai thác đất hiếm trái quy định cho Công ty Thái Dương, gây thất thoát hơn 864 tỷ đồng. Vụ việc này đã dẫn đến đề nghị truy tố 27 bị can, bao gồm nhiều cá nhân liên quan đến việc khai thác và buôn lậu đất hiếm sang Trung Quốc.

Cựu Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc. Anh: NLĐ

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã hoàn tất bản kết luận điều tra, trong đó đề nghị Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao truy tố các bị can với nhiều tội danh khác nhau. Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch Công ty Thái Dương, bị đề nghị truy tố về ba tội danh: vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên; vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; và gây ô nhiễm môi trường.

Cựu Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc bị đề nghị truy tố về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Cùng với ông Ngọc, một số cá nhân khác tại Bộ TNMT cũng bị đề nghị truy tố, bao gồm Nguyễn Văn Thuấn, cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, và Hoàng Văn Khoa, cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản.

Ngoài ra, cựu Giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái Hồ Đức Hợp cũng bị đề nghị truy tố về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Các bị can khác trong vụ án còn bị điều tra về các tội danh như buôn lậu, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có, gây ô nhiễm môi trường, và vi phạm quy định kế toán.

Theo kết luận điều tra, năm 2013, một số lãnh đạo và cán bộ Bộ TNMT đã có những vi phạm nghiêm trọng trong việc cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Công ty Thái Dương. Công ty này đã được cấp phép thăm dò đất hiếm tại mỏ Yên Phú (Yên Bái) từ năm 2009. Đến tháng 5/2011, công ty nộp hồ sơ xin khai thác quặng đất hiếm nhưng chưa được thông qua.

Năm 2012, Thủ tướng Chính phủ ra chỉ thị yêu cầu khai thác khoáng sản phải gắn liền với chế biến sâu. Do đó, Công ty Thái Dương phải lập và bổ sung dự án “Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm”. Dự án này sau đó được Bộ Công Thương thẩm định và báo cáo Thủ tướng là khả thi. Bộ TNMT được giao nhiệm vụ thẩm định và cấp phép cho công ty.

Tuy nhiên, trong hồ sơ xin cấp phép, Công ty Thái Dương chỉ có giấy chứng nhận đầu tư dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp năm 2011, đã hết hạn vào năm 2012. Hơn nữa, vốn chủ sở hữu của công ty chỉ có 200 tỷ đồng, không đáp ứng yêu cầu tối thiểu bằng 30% tổng số vốn đầu tư dự án (1.953 tỷ đồng) theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010.

Theo kết luận điều tra, nhóm cán bộ Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, đứng đầu là Nguyễn Văn Thuấn, đã biết rõ Công ty Thái Dương không đủ điều kiện nhưng vẫn đề xuất lãnh đạo Bộ TNMT cấp giấy phép. Sau đó, cựu Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc đã ký giấy phép này. Ông Ngọc khẳng định không nhận bất kỳ lợi ích nào từ Đoàn Văn Huấn, nhưng thừa nhận hành vi của mình là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Công ty Thái Dương khai thác trái phép đất hiếm, gây thất thoát hơn 864 tỷ đồng.

Trong khi đó, Nguyễn Văn Thuấn khai nhận đã nhận 500 triệu đồng từ Đoàn Văn Huấn như một hình thức “cảm ơn”.

Tại tỉnh Yên Bái, sau khi được cấp phép, Công ty Thái Dương đã không thực hiện đúng các quy định, đặc biệt là việc không tinh luyện quặng đất hiếm trước khi bán mà tiêu thụ quặng thô. Sở TNMT tỉnh Yên Bái biết rõ những sai phạm này nhưng không tổ chức thanh tra, kiểm tra hoặc có biện pháp xử lý kịp thời.

Năm 2021, khi Công ty Thái Dương làm thủ tục xin gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản, Hồ Đức Hợp, khi đó là Giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái, đã báo cáo không trung thực với UBND tỉnh, che giấu sai phạm của doanh nghiệp. Điều này đã khiến công ty tiếp tục khai thác trái phép đất hiếm.

Vụ án này không chỉ làm lộ ra những sai phạm nghiêm trọng trong quản lý tài nguyên khoáng sản mà còn cho thấy sự thiếu trách nhiệm của một số cá nhân trong việc thực thi pháp luật. Việc truy tố các bị can là bước đi cần thiết để đảm bảo công lý và răn đe những hành vi tương tự trong tương lai. Tuy nhiên, vụ việc cũng đặt ra câu hỏi về cơ chế giám sát và quản lý tài nguyên thiên nhiên, cần có những biện pháp mạnh mẽ hơn để ngăn chặn những thất thoát và lãng phí tài sản quốc gia.