Hà Nội: Hành trình kiến tạo bản sắc từ di sản văn hóa

Lâm Trực@

Bạc Liêu, 8/12/2024 – Hà Nội, với bề dày lịch sử và văn hóa độc đáo, đang từng bước khẳng định vị thế là một thành phố sáng tạo trên bản đồ thế giới. Việc tham gia Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO không chỉ là một danh hiệu mà còn mở ra những cơ hội phát triển bền vững, dựa trên nền tảng di sản văn hóa phong phú và những giá trị bản địa độc nhất vô nhị.

Trong suốt 5 năm qua, sự sáng tạo của các doanh nghiệp và cá nhân tại Hà Nội đã tạo nên làn sóng đổi mới mạnh mẽ, làm bừng sáng tiềm năng từ “kho báu” văn hóa của Thủ đô. Từ hệ thống hơn 5.900 di tích, gần 1.800 di sản văn hóa phi vật thể, cho đến hơn 1.350 làng nghề truyền thống, tất cả đều trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho những sản phẩm sáng tạo giàu giá trị nghệ thuật và kinh tế. Những sản phẩm này không chỉ khơi dậy niềm tự hào văn hóa mà còn lan tỏa hình ảnh Hà Nội ra toàn cầu.

Một trong những ví dụ tiêu biểu là tiệm trang sức Nami Space tại quận Thanh Xuân, nơi đã sáng tạo ra những mẫu trang sức độc đáo mang biểu tượng văn hóa Hà Nội như chiếc nhẫn Rồng Thăng Long. Được chế tác tinh xảo với các hoa văn đặc trưng và biểu tượng di sản như chùa Một Cột, cầu Long Biên, và Văn Miếu, mỗi sản phẩm đều mang theo câu chuyện lịch sử, làm say lòng người yêu nghệ thuật và văn hóa. Đặc biệt, những ấn phẩm đi kèm giúp khách hàng hiểu thêm về giá trị và nguồn gốc của từng biểu tượng, biến mỗi sản phẩm thành một chiếc cầu nối văn hóa.

Không dừng lại ở các sản phẩm trang sức, nhiều dự án sáng tạo khác cũng đã khai thác triệt để di sản văn hóa để tạo ra giá trị mới. Bộ họa tiết trang trí của nhóm “Van Hoa” lấy cảm hứng từ cổ vật tại Hoàng thành Thăng Long là một điển hình. Những chi tiết như đầu hoa sen, ngói lợp bờ dải, hay biểu tượng uyên ương từ thời Lý, Trần đã được tái hiện qua các sản phẩm quà lưu niệm, mở ra hướng đi đầy triển vọng cho ngành công nghiệp sáng tạo dựa trên văn hóa bản địa.

Hà Nội không chỉ khai thác di sản văn hóa trong lĩnh vực thiết kế mà còn tận dụng văn hóa để phát triển du lịch và nghệ thuật. Các tour du lịch trải nghiệm như “Tuyến du lịch vàng Hà Nội,” “Hà Nội bộ hành,” hay tour tham quan Nhà tù Hỏa Lò vào ban đêm đã tạo nên những trải nghiệm độc đáo, hấp dẫn hàng ngàn du khách. Cùng với đó, những không gian sáng tạo như Manzi Art Space, Đoài Creative hay Phường Bách Nghệ đã trở thành nơi lưu giữ và lan tỏa tinh hoa văn hóa Hà Nội đến với cộng đồng.

Chính quyền Hà Nội đã có những bước đi mạnh mẽ để thúc đẩy công nghiệp văn hóa. Nghị quyết 09-NQ/TU và Kế hoạch 102/KH-UBND là những cột mốc quan trọng, đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm xây dựng Hà Nội trở thành một thành phố sáng tạo thực sự. Đặc biệt, Luật Thủ đô sửa đổi, được Quốc hội thông qua vào tháng 6/2024, đã tạo động lực lớn cho các doanh nghiệp và nghệ sĩ tham gia sâu hơn vào việc phát triển các sản phẩm văn hóa mang đậm bản sắc Hà Nội.

Tuy nhiên, để di sản văn hóa thực sự trở thành động lực phát triển bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng nghệ sĩ. Các doanh nghiệp cần nghiên cứu sâu hơn về giá trị cốt lõi của văn hóa Hà Nội để tạo ra những sản phẩm mang “hồn cốt” Thủ đô. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn và quảng bá văn hóa như xây dựng bảo tàng số, sử dụng thực tế ảo để tái hiện không gian văn hóa, hay phát triển các trò chơi và phim hoạt hình lấy cảm hứng từ lịch sử Hà Nội sẽ là những hướng đi tiềm năng.

Hành trình kiến tạo bản sắc từ di sản văn hóa không chỉ là nhiệm vụ mà còn là cơ hội để Hà Nội khẳng định sức mạnh mềm, làm giàu thêm giá trị văn hóa trong đời sống hiện đại. Từ các không gian công cộng như phố đi bộ, nhà máy cũ, bảo tàng đến những quán cà phê nhỏ, mọi ngóc ngách của Hà Nội đều có thể trở thành nơi ươm mầm sáng tạo. Những nỗ lực không ngừng nghỉ của chính quyền và người dân Thủ đô đã, đang và sẽ tiếp tục đưa Hà Nội trở thành một biểu tượng của sáng tạo và bản sắc văn hóa trong khu vực và trên thế giới.