Dự thảo quy chế tuyển sinh THCS và THPT: Chính sách ưu tiên và những vấn đề thực tế

Lâm Trực@

Hà Tĩnh, 25/10/2024 – Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã công bố dự thảo Thông tư về quy chế tuyển sinh trung học cơ sở (THCS) và trung học phổ thông (THPT), trong đó có những quy định về việc cộng điểm ưu tiên cho con của người hoạt động cách mạng trước ngày 1/1/1945 và từ ngày 1/1/1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945. Mặc dù những chính sách ưu tiên như vậy nhằm tôn vinh và tri ân những đóng góp của các thế hệ trước, nhưng nhiều ý kiến đã chỉ ra rằng việc này cần phải xem xét lại tính khả thi và phù hợp với tình hình thực tế.

Chính sách ưu tiên trong tuyển sinh đã được áp dụng ở nhiều quốc gia, nhằm tạo ra sự công bằng hơn cho những nhóm đối tượng có hoàn cảnh đặc biệt, như các vùng khó khăn, miền núi, hải đảo, hoặc con em của những người có công với đất nước. Ở Việt Nam, các chính sách ưu đãi đối với học sinh có hoàn cảnh khó khăn, con của thương binh, liệt sĩ, và người có công với cách mạng từ lâu đã được coi là những chính sách nhân văn, nhằm tri ân những đóng góp và hy sinh của các thế hệ đi trước.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam, việc cộng điểm ưu tiên cho con của người hoạt động cách mạng trước ngày 1/1/1945 là “hết sức vô lý.” Ông Lâm chỉ ra rằng đa số những người tham gia hoạt động cách mạng ở giai đoạn này nếu còn sống cũng đã ngoài 95 tuổi, và việc có con 15 tuổi để tham dự kỳ thi vào lớp 10 là điều không thực tế. Tương tự, ông Nguyễn Văn Loan, Chủ tịch Hội đồng Trường THPT Tứ Kỳ 2, cũng cho rằng chính sách này khó khả thi, nếu không muốn nói là vô lý.

Những ý kiến trên nêu bật vấn đề về tính thực tế của dự thảo quy định này. Hiện nay, các chính sách ưu tiên cộng điểm cho con của người có công thường được áp dụng cho các nhóm đối tượng cụ thể và có tính thực tiễn cao, chẳng hạn như con của thương binh, liệt sĩ, hoặc những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt. Việc cộng điểm ưu tiên cho con của người hoạt động cách mạng trước năm 1945 dường như không còn phù hợp với bối cảnh hiện tại, khi mà thế hệ đó hầu như đã qua đời hoặc đã lớn tuổi.

Hơn nữa, việc áp dụng quy định này có thể dẫn đến sự bất công trong tuyển sinh, khi một số học sinh có thể được ưu tiên cộng điểm không dựa trên nhu cầu thực tế mà chỉ để “động viên” gia đình có công. Điều này không chỉ gây khó khăn cho việc quản lý và thực thi quy định, mà còn làm giảm tính cạnh tranh và công bằng trong hệ thống giáo dục.

Ở một số quốc gia như Mỹ, chính sách ưu tiên trong tuyển sinh thường tập trung vào các yếu tố xã hội và kinh tế, chẳng hạn như gia đình có thu nhập thấp, các nhóm dân tộc thiểu số, hoặc những người sống ở khu vực nông thôn. Các tiêu chí này thường mang tính thực tế hơn và có thể giúp cải thiện cơ hội giáo dục cho những nhóm yếu thế trong xã hội. Tương tự, tại Úc, các chính sách ưu tiên thường dựa trên các yếu tố địa lý hoặc hoàn cảnh kinh tế thay vì dựa trên thành tích của thế hệ trước.

Những quy định như vậy không chỉ nhằm giúp cân bằng cơ hội tiếp cận giáo dục mà còn phản ánh tính công bằng trong việc tạo điều kiện cho tất cả học sinh, không phân biệt thành phần gia đình hay lịch sử chính trị của họ. Điều này khiến cho hệ thống giáo dục trở nên minh bạch và đảm bảo rằng mọi quyết định đều dựa trên năng lực và hoàn cảnh thực tế của học sinh.

Theo các quy định hiện hành, các chính sách ưu tiên trong tuyển sinh tại Việt Nam đã được áp dụng cho các nhóm đối tượng như học sinh ở vùng khó khăn, học sinh dân tộc thiểu số, và con em gia đình chính sách. Các chính sách này phần lớn đều phù hợp với thực tế và được đánh giá là mang lại lợi ích thiết thực cho các đối tượng cần hỗ trợ.

Tuy nhiên, quy định mới này dường như đi ngược lại với tinh thần của các chính sách hiện hành, khi nó không hướng đến những nhóm đối tượng thực sự cần sự hỗ trợ trong giáo dục. Việc cộng điểm ưu tiên cho con của người tham gia cách mạng trước năm 1945 có thể tạo ra những mâu thuẫn với các quy định hiện hành về tính minh bạch và công bằng trong giáo dục.

Với những vấn đề nêu trên, rõ ràng việc đề xuất quy định cộng điểm ưu tiên cho con của người hoạt động cách mạng trước năm 1945 là không cần thiết và thiếu thực tế. Bộ GD&ĐT nên xem xét điều chỉnh hoặc loại bỏ quy định này để đảm bảo tính công bằng và hợp lý trong hệ thống giáo dục. Thay vào đó, các chính sách ưu tiên nên tập trung vào những nhóm đối tượng có hoàn cảnh khó khăn, cần sự hỗ trợ thực sự trong quá trình học tập.

Việc học sinh đạt được cơ hội giáo dục không nên dựa trên thành tích của các thế hệ trước, mà nên dựa trên năng lực cá nhân và những điều kiện khách quan ảnh hưởng đến sự phát triển của họ. Chính sách giáo dục cần được thiết kế sao cho phù hợp với thực tế xã hội, đáp ứng nhu cầu và tạo ra môi trường học tập bình đẳng cho tất cả học sinh.