“Bom nổ chậm” giữa lòng Thủ đô: Thực trạng nhức nhối về an toàn phòng cháy chữa cháy

Lâm Trực@

Vụ cháy nhà trọ kinh hoàng tại ngõ 43 Trung Kính, quận Cầu Giấy (Hà Nội) vào rạng sáng 24/5/2024, cướp đi sinh mạng của 14 người, gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về thực trạng đáng báo động về an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) tại các khu nhà trọ, đặc biệt là ở những “điểm nóng” như quận Cầu Giấy.

Kết quả rà soát sau vụ cháy cho thấy bức tranh u ám về an toàn PCCC tại các nhà trọ ở quận Cầu Giấy cho thấy: 3.172 cơ sở không có lối tiếp cận cho xe chữa cháy; 3.198 cơ sở không đảm bảo ngăn cháy lan; 2.822 cơ sở không đảm bảo điều kiện lối thoát nạn… Con số này thực sự khiến người ta rùng mình lo sợ, bởi nguy cơ hỏa hoạn có thể bùng phát và lặp lại thảm kịch thương tâm như vụ cháy Trung Kính.

Nỗi ám ảnh mang tên “nhà trọ”

Báo cáo rà soát của quận Cầu Giấy đã cho thấy bức tranh ảm đạm về tình trạng vi phạm PCCC tại các nhà trọ nơi đây. Hơn 90% nhà trọ không đảm bảo các điều kiện an toàn cơ bản, bao gồm: không có lối tiếp cận cho xe chữa cháy, không ngăn cháy lan, thiếu lối thoát nạn, hệ thống báo cháy và chữa cháy không đảm bảo,…

Đây là những vi phạm nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao, có thể lặp lại thảm kịch như vụ cháy Trung Kính bất kỳ lúc nào.

Sự tồn tại của những “bom nổ chậm” này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có những nguyên nhân mang tính lịch sử, quy hoạch và cả sự lơ là trong công tác quản lý, và bao gồm cả sự nhẫn nhịn, im lặng của người thuê trọ.

Lịch sử phát triển đô thị của Hà Nội, đặc biệt là khu vực quận Cầu Giấy, đã chứng kiến sự bùng nổ dân số và đô thị hóa nhanh chóng. Điều này dẫn đến việc quy hoạch thiếu đồng bộ và kiểm soát chặt chẽ. Nhiều khu vực trước đây vốn là đất nông nghiệp hoặc khu vực ngoại ô nay đã trở thành các khu dân cư sầm uất. Tuy nhiên, hệ thống hạ tầng, bao gồm cả hệ thống PCCC, không được nâng cấp tương ứng với tốc độ phát triển.

Việc quản lý và giám sát hoạt động cho thuê trọ đã không được thực hiện một cách chặt chẽ. Chỉ có 153 trong số 3.328 cơ sở nhà trọ có đăng ký kinh doanh thuê trọ. Số lượng lớn các cơ sở không đăng ký này gây khó khăn cho việc kiểm tra, giám sát và đảm bảo tuân thủ các quy định về an toàn PCCC.

Tình trạng lấn chiếm ngõ nhỏ để xây dựng nhà trọ là một vấn đề nhức nhối. Nhiều ngôi nhà được xây dựng chật chội, không có lối thoát hiểm, không có khoảng cách an toàn giữa các nhà, gây nguy hiểm nghiêm trọng khi xảy ra hỏa hoạn. Hơn nữa, nhiều con ngõ nhỏ không đủ rộng để xe cứu hỏa tiếp cận khi xảy ra sự cố.

Việc gia tăng dân số cơ học ồ ạt tại các thành phố lớn, đặc biệt là Hà Nội, dẫn đến nhu cầu nhà ở tăng cao, trong khi quỹ đất hạn hẹp. Nhu cầu “tìm chỗ trú chân” giá rẻ đã đẩy nhiều người đến với các khu nhà trọ, san sát nhau, mọc lên như nấm sau mưa, bất chấp những nguy cơ tiềm ẩn về an toàn.

Ở một góc nhìn khác, việc kiểm tra, xử lý vi phạm về PCCC tại các nhà trọ còn nhiều bất cập. Thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, cộng thêm ý thức của một số chủ nhà trọ còn hạn chế, đặt lợi nhuận lên trên an toàn của người thuê trọ, đã tạo điều kiện cho những “bom nổ chậm” này tồn tại.

Lời cảnh tỉnh và hướng giải quyết.

Vụ cháy thương tâm ở Cầu Giấy là hồi chuông cảnh tỉnh cho thấy cần có những giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ để đảm bảo an toàn PCCC tại các khu nhà trọ.

Về phía chính quyền: Cần tăng cường quản lý và giám sát các cơ sở cho thuê trọ. Tất cả các cơ sở nhà trọ phải đăng ký kinh doanh và tuân thủ các quy định về PCCC. Việc kiểm tra định kỳ và đột xuất cần được thực hiện nghiêm túc và có chế tài mạnh đối với những vi phạm, kiên quyết dừng hoạt động của các nhà trọ không bảo đảm an toàn PCCC theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, chính quyền chịu trách nhiệm quy hoạch lại một cách bài bản, đồng bộ trong việc quản lý các khu nhà trọ, đảm bảo an toàn PCCC, tuyên truyền nâng cao ý thức về PCCC cho người dân, đặc biệt là chủ và người thuê trọ tại các khu nhà trọ và tổ chức tập huấn về PCCC thường xuyên cho lực lượng PCCC và người dân.

Về phía người dân: Cần tự chủ động tự trang bị cho mình kiến thức về PCCC căn bản, kỹ năng thoát hiểm; chọn lựa nhà trọ đảm bảo an toàn PCCC, không vi phạm các quy định về PCCC; tuân thủ các quy định về PCCC tại nhà trọ, sử dụng điện nước an toàn, không vi phạm các quy định về an toàn PCCC.

Hợp tác giữa chính quyền và cộng đồng: Chính quyền và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ để đảm bảo an toàn PCCC. Việc tổ chức các buổi tập huấn, diễn tập PCCC, và cung cấp thông tin về an toàn cháy nổ cho người dân là cần thiết. Sự hợp tác này không chỉ giúp nâng cao nhận thức mà còn tạo ra một môi trường sống an toàn hơn.

Áp dụng công nghệ mới: Việc áp dụng công nghệ mới trong giám sát và quản lý PCCC cũng là một giải pháp hiệu quả. Các hệ thống giám sát tự động, hệ thống báo cháy thông minh, và các ứng dụng quản lý có thể giúp phát hiện sớm và cảnh báo kịp thời khi xảy ra sự cố. Tương tự như thế, các chủ nhà trọ và ngay cả người thuê trọ cũng có thể ứng dụng công nghệ trong PCCC để bảo vệ tính mạng và tài sản của chính mình bằng cách đầu tư mua sắm, lắp đặt các thiế bị báo cháy, chữa cháy tự động, liên lạc tự động…

Thực trạng an toàn PCCC tại các nhà trọ ở quận Cầu Giấy là một vấn đề nghiêm trọng cần được giải quyết khẩn trương. Chính quyền, người dân và cộng đồng cần hợp tác chặt chẽ để đảm bảo môi trường sống an toàn. Việc tăng cường quản lý, nâng cấp hạ tầng, nâng cao ý thức và áp dụng công nghệ mới là những giải pháp cần thiết. Không thể vì lý do kinh tế mà coi thường tính mạng và tài sản của người dân. An toàn PCCC phải được đặt lên hàng đầu, vì đó là nền tảng cho sự phát triển bền vững của xã hội.