Những ngày này, khi cựu phóng viên Đoan Trang đã gần chạm đến ngôi minh chủ của phong trào đấu tranh, ta hãy cùng ôn lại đời cách mạng của cô, để hiểu bí quyết làm nên một nhà hoạt động thành đạt.
NGƯỜI CHA ĐỠ ĐẦU
Nhờ đâu Đoan Trang có thể vừa chống nhà nước, vừa yên ổn ăn lương nhà nước suốt một thời gian dài? Nhờ đâu hết lần này đến lần kia, Đoan Trang có thông tin và sự đỡ đầu để thoát nguy trong đường tơ kẽ tóc? Nhờ đâu từ một cây bút chỉ biết đuổi theo những tin tức sự vụ, Đoan Trang tìm thấy chiến lược dài hạn để xây dựng hình tượng nữ kiệt, thâu tóm các đầu mối quan hệ – tài chính, loại bỏ các đối thủ chính trị, để từng bước độc chiếm phong trào đấu tranh?
Nhờ một người cha đỡ đầu: Nguyễn Trần Bạt.
Trong số những độc giả hâm mộ thần tượng Đoan Trang, ít ai biết rằng từ những ngày đầu, hình tượng này đã là con tò he mà Nguyễn Trần Bạt dày công nhào nặn. Chính Bạt đỡ đầu Trang trong làng báo chí, cũng chính Bạt hướng dẫn Trang thâm nhập và thâu tóm phong trào đấu tranh. Bạt đã đào tạo Trang thành một vai diễn lớn trong kịch bản chính trị nước đôi của phe cánh mình.
Để hiểu tại sao, phải nhìn toàn cảnh vở diễn.
Bên dưới lớp mặt nạ trí giả mà người trong cuộc dày công tô vẽ, Nguyễn Trần Bạt vốn là một tay cò kinh tế – chính trị trong thời chập chững mở cửa. Lợi dụng tình hình thông tin – pháp luật tranh tối tranh sáng, Bạt làm mưu sĩ và thuyết khách, đưa chính quyền bước vào quốc tế và ngoại quốc thâm nhập Việt Nam. Là kẻ đứng giữa, Bạt mưu lợi bằng cách nào? Đương nhiên, phí môi giới công khai chỉ là bức bình phong an toàn và nguồn thu thứ yếu. Cái quan trọng hơn là nguồn thu nhập ngầm, bằng cả tiền lẫn quyền, được chi ra từ các nhóm lợi ích muốn thao túng quá trình sửa đổi luật pháp, chính sách và cơ cấu chính trị – xã hội của Việt Nam trong giai đoạn hội nhập.
Phe ủng hộ và chống chính quyền thường chửi nhau là bán nước, mà không biết rằng những nhà bán nước đích thực, như Nguyễn Trần Bạt, luôn biết cách để hiện diện lộng lẫy trong mắt tất cả các phe, và lèo lái dư luận của tất cả các phe.
Muốn việc kinh doanh được phát đạt, ông Bạt cần bốn điều.
Một, chính trị, xã hội và pháp luật Việt Nam không ngừng ở trong tình trạng tranh tối tranh sáng. Bằng không, chẳng ai cần thuê ông tư vấn luật pháp và môi giới quan hệ.
Hai, trong tiến trình hội nhập, luôn có độ chênh nhất định, phiền hà nhưng không phải không thể giải quyết, giữa yêu cầu của quốc tế và khả năng đáp ứng của phía Việt Nam.
Ba, ông tiên đoán hoặc kiểm soát được một phần nước cờ của các bên khách hàng.
Bốn, trừ ông ra, không ai có thể bắc cầu nối hai bờ tranh chấp.
Ông Bạt, cùng những nhóm lợi ích liên quan, muốn chi phối phong trào dân chủ Việt Nam là vì như vậy. Ai cũng biết rằng thể chế chính trị là một trong những miệng vực lớn nhất chặn giữa quốc tế và Việt Nam. Ai cũng hiểu các phong trào đấu tranh vừa là cơ hội để đưa chính trị, xã hội và pháp luật Việt Nam thoát khỏi tình trạng tranh tối tranh sáng, vừa là một trong những căn nguyên của tình trạng sa lầy lúc này. Vì vậy, ai thâu tóm được phong trào đấu tranh, kẻ đó được lợi mọi nhẽ. Muốn nước yên thì nước yên, muốn nước loạn thì nước loạn. Muốn làm chậm một chữ ký của Mỹ, chỉ cần ném vài con tốt thí vào đồn công an. Mỗi lần Mỹ muốn Việt Nam nhượng bộ trên bàn đàm phán, người ta lại cần ông đẻ ra một vụ “vi phạm nhân quyền”. Mỗi lần nội bộ không vui, người ta lại cần”phong trào dân chửi” đánh hội đồng một cá nhân quan chức. Muốn khuynh hướng bảo thủ được đề cao, cần phong trào đấu tranh tỏ ra cực đoan, dữ tợn. Muốn khuynh hướng cải tổ được khuyến khích, cần phong trào đấu tranh tỏ ra hòa giải, hợp tác vì tương lai. Đó là lí do Đoan Trang không an phận làm người cầm bút, như giới hạn thực lực cô đã thể hiện, mà hết lần này đến lần khác, vẫn tìm mọi cách xây dựng hình tượng, dần chi phối các nguồn lực quan hệ và tài chính, để từng bước thao túng phong trào. Dư luận chỉ té ngửa vì tham vọng này sau vụ Hiến Chương 2015, khi cô sồn sồn đòi thiết lập một trật tự bảo kê do mình cầm đầu cho toàn phong trào, và dọa trừng phạt những nhà hoạt động bất kham bằng tẩy chay và cấm vận
Ai theo dõi, sẽ thấy Đoan Trang áp dụng khá hiệu quả những chiến lược và bài bản được Nguyễn Trần Bạt truyền thụ. Về căn bản, cả hai đều xây dựng quyền lực của kẻ môi giới, khi làm cầu nối tài chính, quan hệ và luật pháp giữa quốc tế và Việt Nam. Trong khi Bạt tư vấn luật quốc tế cho các doanh nghiệp, Trang tư vấn luật quốc tế cho những người biểu tình. Trong khi Bạt hướng hướng dẫn quốc tế thâm nhập Việt Nam, Trang không bỏ lỡ một cơ hội nào để thuyết trình với chính giới phương Tây về cách xuất khẩu cách mạng đường phố. Cả hai đều cố tô vẽ mình thành một thần tượng trí thức, ôn hòa trong mắt giới trẻ. Nhưng trong mắt những người hiểu biết, cả hai đều là phường tiểu nhân cơ hội, ham trình diễn, thích làm minh chủ, tính khí hẹp hòi và làm việc theo lối mafia.
Nhưng dẫu sao, không có Nguyễn Trần Bạt, chắc chắn không có nhà hoạt động Đoan Trang bây giờ.
So với những nhà biểu tình chỉ biết làm tốt thí cho các phe cánh giật dây, kể ra Đoan Trang cũng hơn một bậc.
NGÂY THƠ VÀ THIẾU HIỂU BIẾT?
Đoan Trang thâm nhập phong trào dân chủ thông qua blogger Người Buôn Gió, tức Bùi Thanh Hiếu. Thuở đầu, quan hệ song phương đặc biệt thân mật, Hiếu đưa Trang đi gặp hết người này đến người khác trong giới đấu tranh. Những cuộc gặp cùng Hiếu là viên gạch móng đầu tiên để Trang xây dựng đế chế quan hệ của mình.
Không rõ Trang nhẹ dạ cả tin, bị Hiếu lôi kéo, dụ dỗ vào phong trào, hay Hiếu và phong trào nhẹ dạ cả tin, bị Trang lôi kéo, dụ dỗ vào ván cờ chính trị nước đôi của Nguyễn Trần Bạt.
Cuối tháng 8/2009, Đoan Trang bị tạm giam 9 ngày, cùng đợt với Người Buôn Gió và Mẹ Nấm. Khi trả lời phỏng vấn, nói về lý do khiến mình bị bắt giữ, Trang cho biết cô “bị hiểu lầm là liên quan đến vụ in áo phản đối dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên”. Dù phải thừa nhận bằng chứng của phía cơ quan điều tra, rằng mình đã thay Người Buôn Gió nhận khoản tiền in áo gửi từ ngoại quốc, Đoan Trang vẫn một mực phủ nhận sự liên quan của bản thân đến vụ việc này.
Đâu là uẩn khúc đằng sau? Là Đoan Trang đổ hết tội lên đầu đồng đội để thoát nguy, hay Đoan Trang bị Người Buôn Gió lừa nhận tiền thay mình, nghĩa là đẩy lên trước chết thay, làm con tốt thí? Cho đến nay, đây vẫn còn là một bí ẩn.
Chỉ biết sau vụ việc này, quan hệ ngầm giữa hai blogger nổi danh đảo chiều đột ngột, từ tình nhân thành cừu nhân.
Đầu năm nay, khi “tự thú trước đêm giao thừa”, Đoan Trang đặc biệt nhắc nhiều về vụ tạm giam hồi 2009. Trang phân trần rằng vào thời điểm đó, cô chỉ là một cô gái trẻ hoàn toàn ngây thơ và nhút nhát, không biết gì về chính trị, luật pháp, nhân quyền, nên chỉ là nạn nhân tội nghiệp của cái bẫy sập mà cả hai phía đã giăng ra. Thấy vậy, nhiều độc giả động lòng thương xót, mà quên rằng năm đó Đoan Trang đã 31 tuổi, hoàn toàn không khớp với hình tượng một cô gái ngây thơ, nhút nhát và dễ lừa. Vào thời điểm vụ bắt giữ diễn ra, Trang đang là phóng viên mục Chính trị – Xã hội của VietNamNet. Tròn nửa năm sau, cô trở thành phóng viên báo Pháp Luật TP.HCM, nên khó có thể biện hộ rằng cô hiểu biết về chính trị và pháp luật. Chẳng rõ Đoan Trang sa bẫy những ai trong chính quyền và phe đối lập, nhưng hình như mỗi lần cô ăn vạ, nhiều độc giả đa cảm lại sa bẫy cô.
Trong mọi nhà nước pháp quyền, công dân phải có trách nhiệm hiểu biết về pháp luật. Trong mọi phong trào chính trị, các cây bút chính luận phải chịu trách nhiệm về kiến thức chính trị của bản thân. Khi phân trần rằng mình “ngây thơ, nhút nhát”, lại “không biết gì về chính trị, pháp luật”, liệu Đoan Trang có thiếu tôn trọng cả độc giả, phong trào đối lập, tư cách công dân, lẫn lý tưởng nhà nước pháp quyền mà mình thường nhân danh?
Muốn trở thành một nhà hoạt động thành công trong phong trào dân chủ Việt Nam, phải thành thạo chiến lược xây dựng hình tượng của cựu phóng viên Đoan Trang: luôn đặt mình vào vị trí nạn nhân tội nghiệp, cần được cộng đồng chở che và tha thứ.
NGƯ ÔNG ĐẮC LỢI
Ngày nay, nhìn những thành công vang dội của Đoan Trang, nhiều nhà hoạt động trong phong trào dân chủ Việt Nam không khỏi nóng mặt. Lắm lúc ngà ngà say sau những trận bia dân chủ, họ lại hỏi nhau, rồi lại tự vấn: Đoan Trang là ai? Vì sao tiền tài trợ cứ đổ vào túi Trang mãi, trong khi họ, chính họ, mới là kẻ hô khẩu hiệu, căng biểu ngữ và cà khịa cớm mỗi tuần một lần? Vì sao một cựu phóng viên lề phải non choẹt, mới hôm rồi còn cúc cung tận tụy theo chân những vị lão thành lấy tuổi Đảng làm uy tín, giờ lại dám ngang nhiên trở mặt, ném một bản Hiến chương độc tài vào mặt lớp cha anh?
Người ta tự hỏi, rồi ấm ức, mà không biết Đoan Trang hơn hẳn họ ở hai cái tài. Ấy là tài diễn xuất, đóng vai ngoan hiền, vô hại để chờ thời cơ, và tài ngấm ngầm xây dựng tổ chức.
Tháng 5 năm 2011, giang hồ nổi sóng vì vụ sinh viên Nguyễn Anh Tuấn viết “đơn nhận tội”. Với phong trào chống Cộng, một cộng đồng mà người luống tuổi chiếm đa số, một thanh niên cảm tử là một miếng mỡ mà chẳng con mèo nào bỏ qua. Các bậc cha chú, như thông lệ, tìm cách khai thác đến cạn kiệt cơ hội tuyên truyền này. Mãi về sau, họ vẫn vô thức gọi sinh viên này là “thằng Tuấn tự thú”. Đoan Trang có lẽ là người duy nhất tiếp cận Tuấn một cách từ từ, để xây dựng mối quan hệ lâu dài cho những kế hoạch trong tương lai xa, thay vì cố biến cậu thành chất đốt truyền thông trong một sự vụ. Nhìn vai trò của Tuấn trong chương trình 258, UPR, rồi Luật khoa Tạp chí gần đây, có lẽ chẳng ai dám cho rằng Trang đã chi một khoản đầu tư lãng phí.
Mùa hè năm đó, giang hồ tạm nhả Tuấn ra để lao vào một cơ hội mới: biểu tình. Ban đầu, đây là những cuộc biểu tình chống Trung Quốc thực sự, được làm nên bởi đông đảo người yêu ngước vô tư thuộc nhiều chính kiến. Nhưng càng về cuối, nó càng bị thâu tóm về tay những nhóm chống Cộng cực đoan, do nỗ lực thao túng của các đảng chính trị hải ngoại. Dần dần, biểu tình chống Trung Quốc chỉ còn là vở kịch khiêu khích mà người ta diễn đi diễn lại hằng tuần để bôi xấu Cộng sản, một tấm bình phong để xây dựng lực lượng chống Cộng, và một cơ hội để quyên fund. Những người biểu tình “nghiệp dư”, chỉ xuống đường vì lòng yêu nước bỏ đi dần, còn những người biểu tình chuyên nghiệp cứ dần đông lên, và dần yên vị trong các tổ chức.
Ban đầu, nhóm No-U, được thành lập bởi Phạm Chính và Xuân Diện, vốn không phải là một tổ chức. Nó chỉ như một cái chợ tình luộm thuộm, nơi giang hồ tụ họp để hẹn nhau đi biểu tình, đòi người, quyên tiền, lễ lạt, chửi chế độ, than thở thời thế và chia sẻ tâm tư. Tuy nhiên, một trong hai người sáng lập lại đặt vào cái chợ này một tham vọng rất lớn: biến nó thành một đội quân cách mạng đường phố chuyên nghiệp, đặt dưới quyền chỉ đạo và kiểm soát của mình. Người kia thì không nghĩ xa, chủ yếu muốn tận dụng No-U để xây dựng hình ảnh cho mình trên dư luận lề trái. Để tham vọng của thành hiện thực, No-U phải trở thành một tổ chức có đường lối nhất quán, kỷ luật vững và sự chỉ đạo tập trung của người đứng đầu. Tuy vậy, cả Chính lẫn Diện đều không dám công khai trở thành lãnh đạo của No-U và đưa nó thành một tổ chức.
Lí do đầu tiên: họ sợ. Cả hai đều muốn cái vinh quang và quyền lực của người lãnh đạo, nhưng cả hai đều sợ bị công an ghi nhận là người lãnh đạo nhóm No-U. Họ luôn miệng nói: “mình không làm gì sai, luôn hành động trong khuôn khổ pháp luật thì không có gì phải sợ”, nhưng xưa nay vẫn vậy, chỉ kẻ đang sợ hãi lắm mới nói đi nói đi nói lại mấy câu phân trần như thế này.
Lí do thứ hai: họ muốn giữ cho mình cái hình ảnh của một vị nhân sĩ trí thức độc lập, khách quan, không màng công danh, chỉ lên tiếng vì chính nghĩa. Ở cái nước mà bọn hủ nho đạo đức giả đứng trên đầu trên cổ xã hội như Việt Nam, những mặt nạ phải đạo kiểu này rất được công chúng ưa chuộng. Vậy nên dù muốn làm lãnh đạo chết đi được, cả Chính lẫn Diện đều không dám công khai đứng đầu nhóm No-U.
Lí do thứ ba: họ muốn khoác cho No-U cái vỏ bọc của một nhóm người yêu nước ngây thơ, vô tư, không kế hoạch, không tính toán, không kẻ cầm đầu. Vỏ bọc này vừa giúp họ lách luật, vừa giúp họ tiện đóng vai nạn nhân để ăn vạ trước công chúng và quốc tế.
Thành ra vì những mục đích thực tiễn nêu trên, cả Chính lẫn Diện đều phải giả đò như No-U vô tổ chức, không lãnh đạo. Nhưng họ không cầm lòng được, và cứ tùy tiện hành xử độc đoán như thể mình là lãnh đạo nhóm No-U. Tình trạng thiếu chính danh ấy khiến sinh hoạt của No-U cứ loạn tùng phèo. Nhóm nhanh chóng chia năm xẻ bảy thành nhiều phe phái đấu đá nhau, thậm chí nhiều lúc chửi bới nhau, vì 4 loại mâu thuẫn chính:
-Mâu thuẫn do tài chính nhập nhèm
-Mâu thuẫn do tranh chấp tầm ảnh hưởng và tiếng tăm
-Mâu thuẫn do tình tay ba và ngoại tình
-Mâu thuẫn do khoảng cách thế hệ
Với Đoan Trang, mâu thuẫn do khoảng cách thế hệ là một mỏ vàng. Trong nhóm No-U, có một lượng lớn thanh niên đang bức xúc với ách thống trị bất thành văn của mấy bậc lão làng vừa tham quyền, vừa hèn và đạo đức giả. Chẳng hạn, Trịnh Hữu Long cực lực phản đối văn hóa hành xử cực đoan, chợ búa của nhóm người dưới trướng Chính – Diện. Dũng Aduku đòi minh bạch và chính danh. Nhóm Binh Nhì và Hà Còi đòi “quyền tự do ngôn luận” và tiếng nói lớn hơn cho lớp trẻ trong nhóm biểu tình. Tất nhiên, vì các bậc trưởng thượng chẳng đời nào từ bỏ ngôi vị tối cao, đám trẻ người non dạ này bị đàn áp dã man ngay sau khi thực hành quyền tự do ngôn luận. Trịnh Hữu Long bị đấu tố tập thể và tung tin đồn là hàng cài. Dũng Aduku bị kick khỏi group, rồi lại đưa vào, rồi lại kick. Binh Nhì và Hà Còi nói hỗn hơn, nên bị kick hẳn. Thế là để duy trì quyền lực và sự tôn nghiêm của người lớn, nhóm biểu tình mất gần hết thanh niên.
Số thanh niên này đi đâu? Hầu hết đầu quân cho Đoan Trang, hoặc hợp tác với Trang một cách chặt chẽ. Vì trong vòng cấm vận của No-U, ngoài Trang ra, họ chẳng còn cửa sau nào để giữ liên lạc với phong trào biểu tình và phát triển quan hệ với giới trí thức.
Nhưng nếu Đoan Trang đứng về phía thanh niên, thì vì sao Trang không trở thành mục tiêu công kích của các bậc trưởng thượng?
Nếu Đoan Trang đứng về phía các bậc trưởng thượng, thì vì sao sau cùng, chính Trang, chứ không phải ai khác, lại là người giành được lực lượng trẻ ít ỏi của phong trào dân chủ Việt Nam?
Cái khôn của Trang nằm ở chỗ này. Mỗi lần nội bộ bang hội lục đục với nhau, Trang đều biết cách phát ngôn sao cho làm hài lòng mọi phe phái. Phe nào cũng tưởng Trang hiểu chuyện, biết điều và ủng hộ mình, nên đều dành cho Trang cảm tình và đãi ngộ đặc biệt. Tuy vậy, trong thực tế, Trang chẳng ủng hộ phe nào khác ngoài chính Trang. Mỗi lần hội nhóm tan đàn sẻ nghé, Trang là người duy nhất được lợi, cả về lực lượng lẫn cảm tình.
Cần nhớ rằng ai giữ lực lượng thanh niên, kẻ đó giữ tương lai trong những hoạt động chính trị kiểu cách mạng đường phố.
Các trưởng lão biểu tình thất thố vì đã đổi tương lai của mình lấy quyền uy ngắn hạn. Trong khi đó, Đoan Trang được như ngày nay là nhờ biết săn đón lực lượng trẻ mà không làm mếch lòng các trưởng lão, rồi giấu nó để chờ thời cơ. Ngày nay, sau khi Đoan Trang lật sòng bằng vụ Hiến chương, nhiều vị trưởng thượng tức lắm, nhưng vẫn chưa chịu hiểu ra đạo lý này. Họ tiếp tục đấu đá nhau những trận long trời lở đất, vì những lí do nhỏ nhặt vớ vẩn, và để hở ra những cơ hội giúp Trang xây dựng lực lượng, tài chính và tổ chức cho bản thân cô.
Đoan Trang có bí quyết gì để tăng quân số cho lực lượng trẻ của mình? Và cô đã dùng lực lượng này thế nào để “cướp chính quyền” trong nhóm phản đối cây xanh Hà Nội?
ĐÓNG KỊCH
Trong những năng lực làm nên thành công của Đoan Trang, tạo vỏ bọc có thể là cái tài quan trọng nhất.
Mỗi lần nhắc đến Đoan Trang, mọi người trong phong trào đều hình dung cô như một phóng viên, nhà báo và blogger kì cựu. Cho đến bây giờ, họ cứ gọi cô là “nhà báo Đoan Trang” suốt, dù cô chưa từng được cấp thẻ nhà báo, và đã ngừng phục vụ trong ngành báo chí từ lâu. Mỗi lần Trang gặp rắc rối với chính quyền, tuyệt đại đa số những người ủng hộ đều có ấn tượng sai lầm rằng chính quyền đang đàn áp thẳng tay một cây bút, một người lên tiếng nói ra sự thật, và điều đó cho thấy chẳng có tự do ngôn luận ở Việt Nam. Thế là họ kêu lên đồng thanh: “Nhà báo Đoan Trang bị đàn áp!”.
Khốn thay, nếu bình tĩnh theo dõi từng vụ việc, người ta sẽ thấy Đoan Trang chưa bao giờ bị đàn áp dưới tư cách một nhà báo, hoặc bị bắt bớ vì những phát biểu của mình. Ngay từ đầu, tất cả những rắc rối mà cô gặp phải với chính quyền đều nảy sinh từ những hoạt động chính trị có viện trợ và có tổ chức. Nhưng thay vì đính chính những hiểu lầm của dư luận, Trang lại hào hứng diễn vai “tiếng nói khách quan, độc lập” để khiến dư luận hiểu lầm thêm. Bởi đương nhiên, hình tượng một cây bút trung thực, khách quan, bị đàn áp chỉ vì nói ra sự thật sẽ có lợi cho cô hơn là hình tượng một chính trị gia có bè cánh và được trả tiền, đầy lòng tham và mưu chước.
“Nhà báo Đoan Trang” chỉ là một hình tượng nạn nhân trong truyện cổ tích mà Đoan Trang kể cho phong trào dân chủ. Cái thật sự có thật, ẩn bên dưới lớp mặt nạ ấy, là chính trị gia Đoan Trang.
Giờ hãy quan sát những màn kịch nổi bật của chính trị gia này.
Tháng 8 năm 2013, báo lề trái tung tin một nhóm sinh viên bị công an tạm giữ, tra hỏi chỉ vì tham gia một… lớp học ngoại ngữ. Đọc tin đó, người ngoài cuộc tất phải ngớ người ra. Sao chỉ học ngoại ngữ mà cũng phải vào đồn? Chẳng lẽ ở Việt Nam, tự do bị bóp nghẹt đến nỗi thanh niên không có quyền học ngoại ngữ? Tất nhiên không phải. Ít ai biết rằng lớp học ngoại ngữ đó chỉ là một dây chuyền tuyển dụng nhân sự do ba phía cùng tổ chức: Đoan Trang, Hội Anh Em Dân Chủ của Nguyễn Văn Đài và Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên của Nguyễn Gia Kiểng, Nguyễn Thanh Giang. Khi cấp tốc tuyển thành viên trẻ để xây dựng nhân lực làm”cách mạng đường phố”, cả ba nhóm này cùng nhận ra một vấn đề. Đó là sinh viên Việt Nam bận việc riêng, chẳng mấy ai quan tâm đến đấu tranh chính trị. Không đủ sức tuyển người trực tiếp, công khai, họ đành lôi kéo thanh niên bằng một mồi câu lợi ích, và nấp sau một vỏ bọc. Ấy là lớp học tiếng Anh miễn phí, mà phân nửa số buổi được đứng lớp bởi Đoan Trang.
Lớp vỏ bọc này cùng lúc giải quyết nhiều vấn đề.
Thứ nhất, là tạo ra mồi nhử quyền lợi để lôi cuốn một thế hệ thanh niên không hứng thú gì với đấu tranh chính trị kiểu cách mạng đường phố.
Thứ hai, là tạo ra một không gian để trò chuyện thân mật và xây dựng mối quan hệ cá nhân với sinh viên. Khi đám trẻ này đã có thiện cảm và trở nên cởi mở, thì tuyên truyền để họ thấm nhuần tư tưởng chính trị cũng không khó gì.
Thứ ba, là trùm lên mình lớp vỏ bọc của một hoạt động dân sự vô tư, khiến chính quyền không tiện đàn áp. Khi bị chính quyền đụng đến, họ sẽ lập tức sắm vai những nạn nhân ngây thơ, vô tội, lu loa trên báo chí rằng chính quyền bắt người vô cớ, thanh niên Việt Nam mở lớp học tiếng Anh cũng không được phép, chứng tỏ nước này không có tự do, nhà nước thi hành chính sách ngu dân. Thế là dù có tuyển được người hay không, “lớp học” có bị dẹp hay không, và bọn sinh viên có bị bắt hay không, họ vẫn luôn được lợi khi đứng giật dây sau hậu trường.
Nhóm Vì Một Hà Nội Xanh, lực lượng mà Đoan Trang mới cướp được của Đào Thu cũng đang bị lợi dụng cho mục đích này. Thử hỏi từ cuộc đảo chính của Đoan Trang đến nay, nhóm này đã có bao nhiêu hoạt động thật sự vì mục đích trong sáng ban đầu, là bảo vệ cây cối? Nhìn nhóm này, bất cứ ai có kinh nghiệm hoạt động đều biết rằng bảo vệ cây xanh chỉ còn là cái cớ mà nó nêu ra để ăn vạ nhân quyền và ngầm tuyển dụng nhân lực chống Cộng. Ai thắc mắc, cứ nhìn xem những thành viên của nhóm đó có bao nhiêu kiến thức về môi trường đô thị và cây xanh, và dành bao nhiêu thời gian mỗi ngày để chửi đổng chính quyền trên Facebook.
Gần đây, dù các thành viên vẫn mù kiến thức về môi trường, và chuyện bảo vệ cây xanh vẫn dậm chân tại chỗ, nhóm Vì Một Hà Nội Xanh bỗng chuyển sang một hoạt động mới lạ. Ấy là ngồi xe jeep “nghệ sĩ” dạo phố và đi hát rong. Chỉ có thể mô tả những hoạt động này bằng ba chữ: “Chả liên quan”. Khi bày ra chúng, Đoan Trang nhằm mục đích gì? Đơn giản là để chụp ảnh tự sướng, để đưa lên mạng và vào hồ sơ xin fund, nhằm chứng tỏ rằng nhóm người vô tích sự này vẫn đang có “hoạt động thực chiến”, “hoạt động đường phố” sôi nổi, trong tinh thần trẻ trung, lôi cuốn thanh niên, và nhằm thực thi “quyền tự do biểu hiện”. Nếu không có hoạt động lấp chỗ trống để kịp giải ngân, và để dư luận khỏi lãng quên, nhóm này chắc chắn giải tán trong một sớm một chiều.
Công thức hành động của Đoan Trang là như thế. Đầu tiên, Trang phải tạo cho mình một cái vỏ bọc chính danh, mà ai nhìn vào cũng cho là trong sáng, ngây thơ, vô hại và thánh thiện. Nấp sau vỏ bọc đó, cô sẽ tranh thủ được thiện cảm của đám đông. Từ đó, cô có thể lôi cuốn đám sinh viên thiếu kinh nghiệm thực tế về chính trị, hễ thấy lí tưởng, khẩu hiệu gì mới là lao ngay vào. Nhờ vỏ bọc này, cô cũng dễ dàng duy trì những hoạt động vô thưởng vô phạt để giải ngân và câu like trên Facebook. Quan trọng nhất, hễ bị chính quyền đụng vào, là cô có ngay vô số mĩ từ lung linh để đem ra ăn vạ. Chẳng hạn, mỗi lần chính quyền tóm Trang để điều tra về kế hoạch lật đổ bằng biểu tình mà cô đang thai nghén, báo lề trái sẽ phao vống lên rằng Cộng sản đàn áp một nhóm sinh viên bảo vệ môi trường, một nhóm bạn trẻ chơi nhạc trên đường phố, hoặc một nhóm học tiếng Anh.
Tôi không đánh giá lựa chọn của Trang là sai hay đúng. Tất nhiên, Trang vẫn có quyền dùng vở kịch dạy ngoại ngữ hoặc bảo vệ môi trường để che giấu tính toán chính trị của mình, rồi tố cáo Cộng sản vi phạm nhân quyền khi họ cấm cô diễn kịch. Tôi chỉ cảm thấy thủ đoạn này không sạch sẽ, và có phần lưu manh. Nói thẳng ra, bản chất của nó là nói dối.
Khi dùng khẩu hiệu “Vì Một Hà Nội Xanh” làm vỏ bọc để giải ngân, ăn vạ nhân quyền và lôi kéo người làm cách mạng biểu tình, Đoan Trang đã nói dối những độc giả, chính khách ngoại quốc, nhà tài trợ và thành viên nhóm thực sự tin cô.
Đoan Trang có thể trở thành một lãnh tụ biểu tình nhiều mưu mẹo và thành công, nhưng không thể trở thành một chính trị gia đứng đắn.
Nguồn: Ở đây
(còn nữa)
Tin cùng chuyên mục:
Vụ thợ trang điểm bị lục soát người: Góc nhìn pháp lý và bài học về quyền cá nhân
UNESCO công nhận tín ngưỡng thờ Mẫu và luận điệu sai trái của Nguyễn Xuân Diện
Cà phê phố
Ukraine nói điều đáng sợ về tên lửa mới của Nga