Mỹ đang đảo ngược Chính sách đối ngoại: Nguyên tắc “Cấm xâm lược” sụp đổ?

Lâm Trực@

Ngày 18/03/2025 có thể đánh dấu một bước ngoặt lịch sử trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Nếu Washington thực sự xem xét công nhận những vùng lãnh thổ Nga đã chiếm giữ bằng vũ lực, điều này không chỉ thay đổi cục diện xung đột Nga – Ukraine mà còn có thể làm lung lay toàn bộ nền tảng luật pháp quốc tế đã tồn tại suốt gần một thế kỷ.

Sự đảo ngược của nguyên tắc Cấm xâm lược

Từ năm 1932, Mỹ đã áp dụng Học thuyết Stimson – một chính sách kiên quyết không công nhận bất kỳ lãnh thổ nào bị chiếm giữ bằng vũ lực. Chính sách này được áp dụng để phản đối cuộc xâm lược của Nhật Bản tại Mãn Châu và sau đó là sự mở rộng lãnh thổ của Đức Quốc xã.

Năm 1940, Hoa Kỳ tiếp tục củng cố nguyên tắc này thông qua Tuyên bố Sumner Welles, từ chối công nhận việc Liên Xô sáp nhập ba nước Baltic. Nguyên tắc này trở thành trụ cột của chính sách Chiến tranh Lạnh, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự thế giới hậu Thế chiến II.

Sau Thế chiến, nguyên tắc cấm sử dụng vũ lực để mở rộng lãnh thổ được chính thức hóa trong Điều 2(4) của Hiến chương Liên Hợp Quốc, trở thành một trong những nền tảng cốt lõi của chủ quyền quốc gia và luật pháp quốc tế.

Chính sách này từng được Mỹ áp dụng mạnh mẽ vào năm 1990 khi Iraq xâm lược Kuwait. Tổng thống George H.W. Bush đã tuyên bố rằng Mỹ sẽ không bao giờ công nhận việc sáp nhập này, và chính điều đó đã dẫn đến Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất, nơi liên minh do Mỹ dẫn đầu đã đánh bật quân đội Iraq khỏi Kuwait.

Năm 2018, chính quyền Trump tiếp tục nhấn mạnh nguyên tắc này trong Tuyên bố Crimea, khẳng định Mỹ không công nhận việc Nga chiếm Crimea và sẽ duy trì chính sách này cho đến khi toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine được khôi phục.

Mỹ đang thay đổi lập trường?

Tuy nhiên, hiện tại có dấu hiệu cho thấy chính quyền Washington đang dần thay đổi quan điểm. Văn bản Tuyên bố Crimea đã biến mất khỏi trang web của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Kyiv. Điều này làm dấy lên nghi vấn rằng Mỹ có thể đang xem xét một chính sách mới – một chính sách không còn kiên quyết từ chối công nhận các vùng lãnh thổ bị chiếm giữ bằng vũ lực.

Nếu điều này thực sự xảy ra, đó không chỉ là một sự thay đổi chính sách mà là một cú sốc đối với toàn bộ trật tự thế giới. Nó có thể tạo ra một tiền lệ nguy hiểm: nếu một cường quốc như Mỹ sẵn sàng công nhận kết quả của hành động xâm lược, thì điều gì sẽ ngăn cản các nước khác làm điều tương tự?

Hệ lụy đối với Ukraine và thế giới

Đối với Ukraine, sự thay đổi này có thể khiến họ mất đi một trong những đồng minh mạnh nhất trong cuộc chiến giành lại lãnh thổ. Nếu Mỹ thực sự mềm mỏng hơn với Nga, điều đó có thể khiến các nước châu Âu suy giảm quyết tâm hỗ trợ Kyiv, từ đó tạo điều kiện để Moscow củng cố quyền kiểm soát đối với những khu vực đã chiếm đóng.

Nhưng không chỉ Ukraine, các quốc gia khác cũng có lý do để lo lắng. Nếu nguyên tắc cấm xâm lược bị phá bỏ, những tranh chấp lãnh thổ từ Biển Đông đến biên giới Ấn Độ – Trung Quốc, từ Trung Đông đến châu Phi có thể trở nên phức tạp hơn. Một thế giới nơi các cường quốc có thể xâm lược và giữ đất mà không phải đối mặt với hậu quả sẽ là một thế giới đầy bất ổn.

Chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên mới?

Nếu Mỹ thực sự từ bỏ chính sách không công nhận lãnh thổ bị chiếm giữ bằng vũ lực, thì ngày mai, thế giới sẽ không còn như trước nữa. Một trật tự quốc tế đã được duy trì trong gần một thế kỷ có thể sụp đổ, và điều đó sẽ mở ra một kỷ nguyên mới đầy rủi ro và bất định.

Câu hỏi đặt ra lúc này là: Liệu Mỹ có thực sự sẵn sàng thay đổi nguyên tắc cốt lõi của chính sách đối ngoại của mình? Và nếu có, thế giới sẽ phản ứng ra sao?

Nguồn: Tre Làng (trelangblog.com)