Nga – Ukraine: Cuộc chiến ủy nhiệm lên đỉnh điểm

Lâm Trực@

Hà Nội, ngày 6/3/2025 – Cuộc xung đột Nga – Ukraine đang bước vào giai đoạn mới khi cả Mỹ và Nga công khai thừa nhận đây là một “cuộc chiến ủy nhiệm” giữa hai cường quốc hạt nhân, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ leo thang vượt tầm kiểm soát. Trong bối cảnh châu Âu tìm cách định hình vai trò của mình, những động thái ngoại giao gần đây cho thấy một thế giới phân cực đang vật lộn để tìm lối thoát.

Trả lời phỏng vấn Fox News ngày 5/3, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã thẳng thắn gọi cuộc chiến ở Ukraine là “cuộc đối đầu giữa Mỹ và Nga”, với Ukraine đóng vai trò “đại diện” cho Washington. Ông nhấn mạnh quan điểm của Tổng thống Donald Trump rằng xung đột này là “một cuộc chiến kéo dài và bế tắc”, cần phải chấm dứt sớm. Lời thừa nhận này không chỉ đánh dấu sự thay đổi trong cách diễn giải chính thức của Mỹ mà còn phản ánh sự mệt mỏi của Washington sau hơn ba năm hỗ trợ quân sự cho Kiev.

Đáp lại, Điện Kremlin lập tức đồng tình. Người phát ngôn Dmitry Peskov hôm 6/3 khẳng định: “Chúng tôi đã nói từ lâu rằng đây là cuộc chiến giữa Nga và phương Tây, với Mỹ đứng đầu.” Sự nhất trí hiếm hoi giữa hai bên cho thấy một thực tế nghiệt ngã: Ukraine, dù là chiến trường chính, dường như chỉ là con tốt trong ván cờ địa chính trị lớn hơn.

Trong khi Mỹ và Nga công khai quan điểm, châu Âu lại rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan. Tại hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ở Brussels ngày 6/3, các nhà lãnh đạo EU thảo luận về hỗ trợ Ukraine và an ninh khu vực, nhưng những ý kiến trái chiều đã bộc lộ sự rạn nứt nội bộ. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, có mặt tại sự kiện, kêu gọi sự đoàn kết và cảm ơn sự ủng hộ của EU, gọi đây là “tín hiệu cho an ninh châu Âu”. Tuy nhiên, các đề xuất như lệnh ngừng bắn một tháng từ Anh và Pháp – kèm theo ý tưởng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình – đã vấp phải sự phản đối gay gắt từ Moscow.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cảnh báo rằng bất kỳ lực lượng gìn giữ hòa bình nào từ EU hay NATO đến Ukraine sẽ bị coi là “sự tham gia trực tiếp” của liên minh quân sự này vào xung đột. Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cáo buộc Anh và Pháp đang “câu giờ” để giúp Kiev củng cố lực lượng, thay vì tìm kiếm hòa bình thực sự. “Chúng tôi cần một giải pháp cuối cùng, không phải tạm dừng để tái hợp sức,” bà nói.

Xung đột không chỉ là vấn đề quân sự mà còn là cuộc khủng hoảng kinh tế đối với châu Âu. Với thỏa thuận vận chuyển khí đốt Nga qua Ukraine sắp hết hạn, giá khí đốt tự nhiên tại châu Âu đã tăng lên 41,5 euro/MWh vào ngày 6/3, giữa lúc nhu cầu sưởi ấm tăng vọt do thời tiết lạnh bất thường. Thủ tướng Slovakia Robert Fico kêu gọi nối lại dòng khí đốt qua Ukraine, nhấn mạnh chi phí năng lượng đang đè nặng lên khu vực. Nga bày tỏ sẵn sàng đàm phán, nhưng EU vẫn chưa đạt được đồng thuận, với Thủ tướng Hungary Viktor Orbán một lần nữa đứng ngoài thỏa thuận hỗ trợ Ukraine tại hội nghị.

Những diễn biến gần đây làm dấy lên lo ngại về một cuộc đối đầu trực diện giữa Nga và NATO. Phát biểu gây tranh cãi của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron về việc cân nhắc sử dụng vũ khí hạt nhân để bảo vệ châu Âu đã bị Moscow chỉ trích là “cực kỳ đối đầu”. Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ – thành viên NATO có quân đội lớn thứ hai – tuyên bố sẵn sàng gửi quân đến Ukraine nếu cần, làm phức tạp thêm tình hình.

Khi cả Mỹ và Nga đều muốn chấm dứt xung đột theo cách của mình, Ukraine đứng trước ngã rẽ sinh tử. Liệu Kiev có thể giữ vững sự độc lập chiến lược hay sẽ tiếp tục bị cuốn vào lằn ranh quyền lực giữa Đông và Tây? Với châu Âu bị chia rẽ và áp lực kinh tế gia tăng, con đường dẫn đến hòa bình dường như vẫn còn xa vời. Một điều chắc chắn: Thế giới đang theo dõi sát sao, khi mỗi bước đi sai lầm có thể đẩy cuộc chiến ủy nhiệm này vượt khỏi tầm kiểm soát.