Hồi sinh sông Tô Lịch: Thách thức và giải pháp

Lâm Trực@

Hà Nội, 11/2/2025 – Sông Tô Lịch, một trong những con sông “nổi tiếng” nhất Hà Nội vì tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng, đang trở thành tâm điểm của những nỗ lực cải thiện môi trường và cảnh quan đô thị. Với sự chỉ đạo quyết liệt từ Tổng Bí thư Tô Lâm và lãnh đạo Chính phủ, việc làm sạch sông Tô Lịch được kỳ vọng sẽ có những chuyển biến tích cực trong thời gian tới. Tuy nhiên, đây là một dự án đòi hỏi nhiều nỗ lực, nguồn lực tài chính lớn và sự kỷ luật xã hội cao.

Nhu cầu bổ cập nước và giải pháp từ sông Hồng

Một trong những giải pháp được đề xuất để hồi sinh sông Tô Lịch là bổ cập nước từ sông Hồng. Ban đầu, thành phố Hà Nội đã xem xét phương án dẫn nước từ hồ Tây vào sông Tô Lịch. Tuy nhiên, sau khi đánh giá, lượng nước từ hồ Tây không đủ để đáp ứng nhu cầu bổ cập mà không ảnh hưởng đến hệ sinh thái của hồ. Do đó, phương án bổ cập nước từ sông Hồng đã được đề xuất. Tuy nhiên, đây vẫn chỉ là ý tưởng và cần được nghiên cứu kỹ lưỡng.

Các bộ, ngành liên quan như Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Xây dựng, và Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có những ý kiến góp ý về phương án này. Trong đó, các vấn đề như đê điều, quản lý công trình lấy nước, quy hoạch quỹ đất xung quanh, và tác động môi trường đều cần được tính toán kỹ lưỡng. Đặc biệt, việc bổ cập nước từ sông Hồng cũng cần cân nhắc đến trách nhiệm với hạ lưu, nơi nguồn nước được sử dụng cho tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.

Xử lý nguồn thải: Giải pháp căn cơ

Theo ông Hoàng Đình Giáp, Phó Giám đốc Trung tâm Quy hoạch Hà Nội, việc bổ cập nước từ sông Hồng chỉ là một phần của giải pháp. Để sông Tô Lịch thực sự “sống lại”, thành phố cần phải xử lý triệt để các nguồn thải dọc hai bên bờ sông. Hiện nay, sông Tô Lịch gần như chỉ là một kênh thoát nước, không còn ý nghĩa của một con sông. Vì vậy, việc thu gom và xử lý nước thải là yếu tố then chốt.

Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá, với công suất lớn, được kỳ vọng sẽ giải quyết phần lớn vấn đề nước thải sinh hoạt xả xuống sông Tô Lịch. Hệ thống cống bao dọc hai bên bờ sông cũng đã hoàn thành khoảng 80-90%. Khi nhà máy đi vào hoạt động đồng bộ vào năm 2025, tình trạng ô nhiễm nước thải dọc sông Tô Lịch dự kiến sẽ được cải thiện đáng kể.

Giải pháp từ công nghệ Nhật Bản

Một giải pháp khác được đề xuất là áp dụng công nghệ bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa, một phương pháp đã được sử dụng hiệu quả tại Nhật Bản và nhiều nước châu Á. Công nghệ này không chỉ giúp kiểm soát ngập úng đô thị mà còn bổ sung nước ngầm và tái sử dụng nước mưa.

Việc lưu giữ nước mưa trong các bể chứa ngầm có thể giảm tải cho hệ thống thoát nước và cung cấp nguồn nước sạch cho các hoạt động đô thị như tưới cây, rửa đường.

Bên cạnh đó, nhằm khắc phục tình trạng này, nhiều công nghệ xử lý hiện đại đã được đề xuất và thử nghiệm. Một trong những giải pháp đáng chú ý là việc sử dụng công nghệ Nano – Bioreactor của Nhật Bản để xử lý nước ngay trong lòng sông. Phương pháp này không chỉ giúp phân hủy các chất hữu cơ ô nhiễm mà còn góp phần cải thiện môi trường sinh thái, giúp hệ vi sinh vật dưới nước phát triển trở lại.

Kỷ luật xã hội, chế tài xử phạt và triển vọng

Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật, việc nâng cao ý thức cộng đồng và áp dụng chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với các hành vi xả thải trái phép cũng là yếu tố quan trọng. Theo ông Giáp, việc tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về tiết kiệm nước và tái sử dụng nước thải cần đi đôi với các quy định xử phạt cụ thể. Ví dụ, Nghị định 168/2024/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đã cho thấy hiệu quả khi áp dụng kỷ luật xã hội nghiêm ngặt.

Với sự chỉ đạo quyết liệt từ lãnh đạo cấp cao, sự tham gia của các nhà khoa học, và nguồn lực tài chính được huy động, việc làm sạch sông Tô Lịch được kỳ vọng sẽ có những chuyển biến tích cực trong thời gian tới. Đây không chỉ là vấn đề cải thiện môi trường mà còn là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân Thủ đô, đồng thời góp phần xây dựng hình ảnh một Hà Nội xanh, sạch, và văn minh.

Việc hồi sinh sông Tô Lịch không chỉ là một thách thức lớn mà còn là cơ hội để Hà Nội chứng minh khả năng quản lý và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới. Nhiều người kỳ vọng rằng, với những nỗ lực không ngừng từ chính quyền, các nhà khoa học và cộng đồng, sông Tô Lịch sẽ từng bước khôi phục được vẻ đẹp vốn có, trở thành một dòng sông xanh, sạch và đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của Hà Nội.