Nhiều cán bộ xin thôi làm lãnh đạo: Thực trạng và nguyên nhân

Lâm Trực@

Hà Nội, 12/10/2024 – Trong thời gian gần đây, Hà Nội đã ghi nhận một xu hướng đáng quan tâm khi nhiều cán bộ đang giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý đã tự nguyện gửi đơn xin thôi nhiệm vụ. Xu hướng này nổi bật sau khi Chỉ thị số 24-CT/TU ngày 7/8/2023 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội được ban hành, tập trung vào việc tăng cường kỷ cương, kỷ luật và trách nhiệm trong hệ thống chính trị thành phố. Số liệu từ Ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội cho biết, công tác kiểm tra và thanh tra công vụ đã phát hiện 873 tổ chức và cá nhân có vi phạm, trong đó 368 tổ chức và cá nhân đã bị xử lý.

Một trong những nguyên nhân quan trọng khiến các cán bộ này xin thôi nhiệm vụ là do năng lực của họ không theo kịp yêu cầu ngày càng cao trong bối cảnh công việc ngày càng phức tạp và áp lực. Nhiều lãnh đạo đã tự nhận thức rằng khả năng của mình không đáp ứng được nhiệm vụ, dẫn đến việc tự nguyện xin rút lui. Ông Nguyễn Minh Tâm, Chủ tịch UBND quận Hoàng Mai, đã chỉ ra rằng, nhiều cán bộ cấp phường và cấp phòng đã tự ý thức được về năng lực và trách nhiệm, từ đó tự nguyện gửi đơn xin thôi các vị trí lãnh đạo để nhường chỗ cho những người có khả năng tốt hơn.

Một nguyên nhân khác không thể bỏ qua là việc phân công công tác không phù hợp với chuyên môn và sở trường. Nhiều cán bộ được giao nhiệm vụ ở các lĩnh vực mà họ không có chuyên môn, dẫn đến việc không thể hoàn thành tốt công việc. Điều này đặc biệt phổ biến ở các cơ quan có quy hoạch cán bộ chưa rõ ràng và phân công công việc còn chồng chéo. Khi phải làm việc trong môi trường mà bản thân không có đủ chuyên môn, năng lực, nhiều cán bộ cảm thấy khó khăn và lựa chọn rút lui.

Ngoài ra, một yếu tố quan trọng khác dẫn đến việc nhiều cán bộ lãnh đạo xin thôi nhiệm vụ là do xung đột giữa các quy định trong văn bản pháp luật. Trong một số trường hợp, các quy định pháp luật không đồng nhất hoặc có sự mâu thuẫn, khiến cho việc thực thi trở nên khó khăn và đầy rủi ro. Cán bộ gặp khó khăn trong việc đưa ra các quyết định hành chính vì lo ngại rằng những quyết định này có thể trái ngược với quy định pháp luật hoặc dễ bị hiểu lầm, dẫn đến nguy cơ bị truy cứu trách nhiệm. Điều này đã khiến nhiều lãnh đạo chọn cách xin thôi nhiệm vụ để tránh các rủi ro pháp lý, đặc biệt là trong những lĩnh vực nhạy cảm như quản lý đất đai, xây dựng.

Việc sợ sai, sợ trách nhiệm cũng là một nguyên nhân không nhỏ dẫn đến tình trạng này. Theo số liệu từ Viện Nghiên cứu Chính sách Công, tỷ lệ cán bộ lãnh đạo xin từ nhiệm đã tăng 20% trong vòng 5 năm qua. Một phần lớn trong số này xuất phát từ sự lo ngại về trách nhiệm cá nhân trước những sai sót có thể xảy ra trong quá trình điều hành công việc. Đặc biệt, trong bối cảnh các quy định ngày càng khắt khe và công tác kiểm tra, giám sát được siết chặt, nhiều cán bộ cảm thấy căng thẳng và chọn cách rút lui để tránh phải đối mặt với các hậu quả pháp lý.

Một yếu tố khác không thể không nhắc đến là áp lực từ “lệnh miệng” (mệnh lệnh không có văn bản) từ cấp trên. Nhiều cán bộ lãnh đạo phải thực hiện các chỉ đạo không chính thức, không có văn bản cụ thể, nhưng lại yêu cầu phải tuân thủ nghiêm túc. Điều này khiến họ gặp khó khăn khi không có căn cứ pháp lý rõ ràng để bảo vệ mình nếu xảy ra sai sót. Tình trạng này làm cho nhiều người cảm thấy lo ngại về việc phải đối mặt với trách nhiệm khi không có sự bảo vệ từ quy định pháp luật, từ đó dẫn đến quyết định từ bỏ chức vụ.

Một nguyên nhân khác đang dần trở nên phổ biến là việc nhiều cán bộ lãnh đạo trẻ xin thôi nhiệm vụ, thậm chí thôi việc để chuyển sang khu vực tư nhân. Sức hấp dẫn từ mức thu nhập cao hơn và sự thoải mái trong mối quan hệ công việc đã khiến khu vực tư nhân trở thành điểm đến lý tưởng đối với những người trẻ đầy năng lực. Theo báo cáo từ một cuộc khảo sát tại Hà Nội, số lượng cán bộ trẻ trong độ tuổi từ 35-45 xin thôi việc để làm việc tại khu vực tư nhân đã tăng 25% trong năm 2023. Đây là một con số đáng báo động, cho thấy sự cạnh tranh giữa khu vực công và khu vực tư nhân trong việc thu hút nhân tài. Nhiều người trong số họ cho biết, ngoài mức thu nhập cao hơn, họ còn tìm kiếm sự tự do trong quản lý và môi trường làm việc năng động hơn, nơi mà quan hệ công việc không bị ràng buộc bởi các quy định hành chính khắt khe.

Xu hướng cán bộ xin thôi nhiệm vụ không chỉ xảy ra ở Hà Nội mà còn lan rộng ra nhiều ngành và địa phương khác. Theo một báo cáo của Bộ Nội vụ, trong năm 2023, số cán bộ lãnh đạo cấp huyện và xã trên cả nước xin từ nhiệm đã tăng 15% so với năm trước. Đặc biệt, ngành y tế là một trong những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với hơn 60 lãnh đạo bệnh viện và sở y tế trên cả nước xin từ nhiệm trong vòng 2 năm qua. Áp lực từ việc quản lý bệnh dịch, đối phó với khủng hoảng y tế và yêu cầu cải cách hệ thống y tế đã khiến nhiều lãnh đạo ngành y tế cảm thấy không thể tiếp tục đảm nhiệm chức vụ.

Trong ngành giáo dục, nhiều lãnh đạo cũng rơi vào tình trạng tương tự. Áp lực từ việc cải cách chương trình học, sự thiếu hụt về nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất đã khiến hàng loạt hiệu trưởng và lãnh đạo các trường học chọn cách từ nhiệm. Tại Hà Tĩnh, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2023, 7 hiệu trưởng trường THPT đã gửi đơn xin từ chức, phản ánh áp lực ngày càng lớn mà họ phải đối mặt trong việc điều hành các cơ sở giáo dục.

Tình trạng nhiều cán bộ xin thôi làm lãnh đạo là hệ quả của nhiều yếu tố phức tạp như năng lực không đáp ứng yêu cầu, xung đột pháp lý, áp lực từ “lệnh miệng”, và sự sợ trách nhiệm. Thêm vào đó, sự hấp dẫn của khu vực tư nhân cũng là một yếu tố quan trọng đẩy nhanh quá trình này, đặc biệt là đối với những cán bộ trẻ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hệ thống chính trị mà còn tác động mạnh mẽ đến chất lượng quản lý trong nhiều lĩnh vực quan trọng. Để giải quyết tình trạng này, cần có sự cải cách sâu rộng trong việc quy hoạch cán bộ, tạo ra môi trường làm việc minh bạch và hỗ trợ tốt hơn, đồng thời điều chỉnh các quy định pháp luật sao cho phù hợp, rõ ràng để các cán bộ yên tâm thực hiện nhiệm vụ mà không phải lo sợ về hậu quả pháp lý sau này.