Hà Nội dỡ “Hàm Cá Mập”: Vì một Thủ đô xanh và đẹp

Lâm Trực@

Hà Nội, ngày 14/3/2025 – Quyết định phá bỏ tòa nhà “Hàm Cá Mập” tại số 7 Đinh Tiên Hoàng, một công trình gây tranh cãi suốt hơn ba thập kỷ bên hồ Gươm, đã được UBND TP Hà Nội chính thức thông qua, đánh dấu bước ngoặt trong nỗ lực tái định hình trung tâm Thủ đô. Dựa trên các tài liệu chính thống từ chính quyền thành phố và Sở Quy hoạch – Kiến trúc, động lực chính của quyết định này không chỉ nhằm cải thiện thẩm mỹ mà còn hướng tới mục tiêu chiến lược: bảo tồn di sản, mở rộng không gian công cộng và phục vụ lợi ích lâu dài cho người dân Hà Nội.

Theo Văn bản số 102/TB-VP ngày 5/3/2025 của UBND TP Hà Nội, lý do cốt lõi là để “tổ chức lại không gian kiến trúc cảnh quan khu vực Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục,” một địa điểm mang giá trị lịch sử văn hóa cao, kết nối khu di tích quốc gia đặc biệt hồ Gươm với khu phố cổ. Tòa nhà “Hàm Cá Mập,” xây dựng từ năm 1991-1993, bị xem là trở ngại cho tầm nhìn và sự hài hòa của khu vực này. Thay vào đó, thành phố dự kiến xây dựng quảng trường rộng hơn 1 ha cùng không gian ngầm ba tầng – tầng hầm 1 dành cho văn hóa và thương mại, hai tầng dưới làm bãi đỗ xe – nhằm đáp ứng nhu cầu giao thông và sinh hoạt của người dân.Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội, trong phát biểu của Giám đốc Nguyễn Trọng Kỳ Anh, nhấn mạnh rằng việc phá dỡ sẽ “đáp ứng yêu cầu về một quảng trường giao thông quy mô hiện đại” và tạo không gian công cộng phục vụ cộng đồng. Tài liệu từ sở này cũng chỉ ra rằng công trình không phù hợp với quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn 2065, vốn ưu tiên bảo tồn di sản và cải tạo không gian xanh. “Hàm Cá Mập,” với kiến trúc thô kệch và vị trí che khuất cảnh quan hồ Gươm, từ lâu đã bị coi là “điểm trừ” trong bức tranh đô thị Hà Nội – một quan điểm được củng cố qua các cuộc họp của Hội đồng Kiến trúc thành phố.

Ngoài yếu tố thẩm mỹ, quyết định còn phản ánh cam kết của Hà Nội trong việc giảm tải áp lực đô thị hóa quanh hồ Gươm – một khu vực ngày càng chật chội bởi sự phát triển thương mại và giao thông. Theo ông Phạm Tuấn Long, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm, việc tái cấu trúc khu vực phía Đông hồ Gươm, bao gồm di dời 11 trụ sở cơ quan và hơn 40 hộ dân, sẽ “góp phần nâng cao giá trị lịch sử, văn hóa” và tạo không gian mở cho người dân thụ hưởng. Đây là bước đi cụ thể hóa chỉ đạo từ Trung ương và Thành ủy về việc ưu tiên không gian công cộng trong quy hoạch đô thị.

Các ý kiến từ báo chí cũng đồng tình với lý do này. Báo Nhân Dân (10/3/2025) lập luận rằng việc dỡ bỏ “Hàm Cá Mập” là cần thiết để “trả lại vẻ đẹp vốn có cho hồ Gươm,” trong khi Báo Quân đội Nhân dân (12/3/2025) nhấn mạnh lợi ích giao thông và môi trường khi thay thế công trình bằng quảng trường và bãi đỗ xe ngầm. Những ý kiến này củng cố quan điểm của UBND TP Hà Nội rằng dự án không chỉ là chỉnh trang đô thị mà còn là đầu tư cho tương lai bền vững của Thủ đô.

Dù vậy, không phải không có ý kiến trái chiều. Một số chuyên gia, như KTS Đào Ngọc Nghiêm (Báo Tiền Phong, 6/3/2025), cho rằng tòa nhà là “dấu ấn một thời kỳ phát triển” và cần cân nhắc kỹ trước khi phá dỡ. Tuy nhiên, với sự đồng thuận từ chính quyền và đa số chuyên gia, Hà Nội đang cho thấy quyết tâm biến hồ Gươm thành biểu tượng không chỉ của lịch sử mà còn của một đô thị hiện đại, xanh và phục vụ người dân. Quyết định này, dù táo bạo, là minh chứng cho tầm nhìn dài hạn của thành phố – một bước đi đáng chú ý trong bối cảnh đô thị hóa không ngừng gia tăng.

***

Thông tin tham khảo:

(1) Văn bản 102/TB-VP (5/3/2025) và phát biểu từ Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội, lý do chính bao gồm: bảo tồn di sản, cải thiện cảnh quan, mở rộng không gian công cộng, và đáp ứng nhu cầu giao thông.

(2) Báo Nhân Dân và Báo Quân đội Nhân dân: Làm rõ lợi ích thẩm mỹ, giao thông, và môi trường – những yếu tố phù hợp với mục tiêu phục vụ Nhân dân.